Damokles

O a.

Even na middernacht welkom bij de kro via radio één en twee ook deze nacht tot drie uur kunt u terecht bij het.

Haro nacht pastoraat in het telefoonnummer is nul drie twee nul twee vijf zeven vier nul nul nul drie nul twee nul twee vijf zeven vier nul nul.

Mmm ja.

Even kijken hoor want kunnen af met verse bloemen want paul die is vorige week niet geweest.

Ja maar het is niet overal een verse bloemen het was een platte steen herinner ik ja klopt want we zijn er niet veel van.

Nou goed.

C elf zou je toch een zul je dat dan want ik zie helemaal niet geloof maar wat.

Maar luister we zitten ook op een heel verkeerd veld hier dat is duidelijk want hier liggen helemaal geen platte steen of het zou hier.

Nee nee.

Dus liberaal joods hier groeien ook champignons alstublieft geen bestaan ineens voor het graf na wat daarboven staat mag jij zeggen.

Nou dat kan ik eigenlijk ook niet lezen.

Tussen de grijstinten van baan waan werkelijkheid in het verdwijnend contrast van de late schemering zoekt de waarheid naar haar zelfportret gevangen in beeld en geluid.

Een damokles kro 's radiodocumentaire.

Nieuwslicht mensen en gebeurtenissen.

Mmm.

Dossier ineke.

Ja.

Min of meer in.

Mmm.

Mmm.

Goed het ijspaleis haagse gemeentehuis en daar ben ik op zoek naar het gemeentearchief dus achterin is maar net gezegd want ik ben met het dossier ineke dineke maar een dienaar van der eem in de oorlog verzetsheldin.

Na de oorlog mijn moeder en een trouwboekje in mijn handen bezig om uit te vinden wat wat voor gezin kwam een dienaar van de één uit want op weet ik helemaal niet en mijn broers ook niet.

We weten eigenlijk helemaal niets weet alleen dat er een dossier is en als teruggekomen van de stichting veertig vijfenveertig en dat handelt over het oorlogsverleden van mijn moeder in het verzet en in vught en oranjehotel maar vaders moeders broers.

één broer zou ze gehad hebben.

En ene meneer maarten van doorn van het gemeentearchief die gaat naar meer vertellen.

Hoop ik.

Zie dat is een briefje dat gesmokkeld heeft uit de gevangenis heb maar niet opengemaakt denken als ik het over maar wat uit mekaar valt misschien heb je haar zo gekend ik.

Daarnaast was toch toch te laten lex was ondergedoken bij jou toch of.

Hij woonde ergens anders want eigenlijk waren we dus niet meer bij elkaar en wilde scheiden maar we zijn niet gescheiden omdat het voor hem veiliger was om niet te scheiden omdat ik niet joods was dus hij bleef gemengd.

Ja voor zolang het duurde ja tot het is bij hem wel wel gelukt sommige mensen bij sommige mensen lukte het niet maar bij ons is het een geluk.

'k zeg maar hij zat dus in een soort onderduiken in een huisje daar zijn jullie woont ook echt niet bij nee nee nee.

Ja want er zijn is is blackstone met jou getrouwd geweest in zevenendertig was dat heeft eigenlijk maar drie jaar stand gehouden als ik het begin van de.

Nee ja nadat het was al slecht toe.

Mmm jouw halfbroer geboren werd maar nou hij had andere relatie.

Sinds dat beviel me ook niet maar dat beweerde die niet meer gebeurde en toen merkte ik dat dat wel gebeurde dus toen zei ik is afgelopen wil het niet meer.

Dus toe zouden toen zijn we officieel eerst gescheiden dat wil zeggen niet ingetekend missie scheiding was eerder eigenlijk maar niet aangetekend niet ingetekend of ingeschreven weet ik veel hoe dat heette.

Ja officieel niet gescheiden dus.

Ja maar wel bij de bij de advocaat en zo alles in het was ook heel makkelijk dus na de oorlog toen het allemaal weer in orde was toen was het alleen maar één handtekening nodig om om de boel.

Leefde in blaricum met wat is het franse pad meen ik daar had ie dus een klein huisje.

Ja en en hij reed rond als bedrijf fluks.

Ja dat was hij had een soort bedrijfje in.

Laren met een handkar want dat was natuurlijk nodig om niet te halen die boodschap op.

Maar wat ik begrepen heb is dat ineke hem heeft ontmoet in de oorlog.

Dat weet ik dus niet ik weet niet of dat in want hij had meer vriendinnen dus ik weet niet of zij daarbij was al in de oorlog of dat pas na de oorlog is geweest dat weet ik eigenlijk niks van.

Nou ik denk dat het op het eind van de oorlog is geweest is mogelijk maar jullie hebben in den haag gewoond ja maar dat was dus tot tot het uitbreken van de oorlog tot het uitbreken van de haalde ik alleen nog maar om twaalf uur dus de eerste zoon van of de oudste.

En in die tijd in den haag ja daar kan die ineke van gekend hebben.

Nou dat denk ik niet nee dat denk ik niet dat was ook niet de oorlogstijd dat was nog even voor de oorlog toen kreeg je de bombardementen van de duitsers en toen was het afgelopen ek bedoelt u zover wij naar blijken hem gaan naar het huis van mijn ouders.

De rol van in de oorlog hoe zat dat.

Nou dat weet ik dus eigenlijk laat er niks van ik weet alleen in die dagen dat de duitsers binnentrok.

Dat kwam door een neef van ons een sich vas dias later gefusilleerd is en die kwam bij ons en die wilde zich graag verkleden in onze flat was in de vondelstraat en ik zei nou natuurlijk kan dat want hij wilde graag naar engeland met een boot en.

Ik weet niet hij was geloof ik bij de inlichtingendienst nederlandse inlichtingendienst en het was dus heel gevaarlijk voor hem en hij wilde dus proberen weg te komen en toen zei ik nou een je verkleden en toen weigerde een lek stad want hij dacht.

Dat dat gevaarlijk voor ons was nou dat kon mij niet zoveel schelen ik vond dat hij weg moet daar kreeg hebben we dus hele grote moeilijkheden over.

Ja maar toen is zich weggegaan die heeft het dus niet gedaan is ergens anders en hij is later dus er dus in nederland gebleven en is het ook gaan fuseren.

Hij was helemaal niet joodse ik bedoel van van religie.

Nee helemaal niet nee nee nee.

Nee maar hij werd wel direct bij het anp ontslagen omdat natuurlijk joodse afkomst zoals de norm maar ja maar niet van religie absoluut niet.

Met een beetje van ineke uit utrecht heel weinig het enige dat op een gegeven moment zei ie nou ik ga trouwen of hertrouwen hoe weet je dat het trouwen wa en.

Dat was vlak na de oorlog daar heb ik dus de datum van hè.

Want hij is eerst eerder getrouwd drie en dat kon ook omdat hij hij natuurlijk was dan kan je gauw trouwen je gescheiden bent en.

Dat vertelde ie dus en hij vertelde ook dat zij dus illegaal werk had gedaan in een concentratiekamp had gezeten en dat ze een onder andere vertelde die dat ze een broer had die fout was en dat ze daar benauwd voor waren een beetje op moesten passen.

Maar of die nou degene is geweest die haar ooit verraden heeft of wat nee dat geloof ik niet maar dat weet ik niet ik weet eigenlijk kende behoren niet ik wil er niks van.

En ik kende ik ineke maar nauwelijks.

Niek heette die broer en ons is als kinderen altijd verteld als we ernaar vroegen of ik weet niet waarom we er dan naar vroege dan was niek door een verdwaalde kogel op bevrijdingsdag betrof en het schijnt wel is gebeurd.

Maar ja of dat nou een verdwaalde kogel is geweest die op hem gemikt is dat weet ik dus niet ik weet dat ik weet ik niks van ik heb nooit gekend ik heb haar familie ook niet gekend dan moeder ook niet en ik heb nou ineke wel eens een keer gesproken maar heel heel weinig eigenlijk.

Goeiemiddag ik ben op zoek naar de heer martens van doorn en ik heb een afspraak met hem.

Van de gemeenteraad in loop ik naar binnen.

Daar stond in de garderobe in dit geval maar niet melden bij de balie.

Welke bali goedemiddag goed.

Goedemiddag op zoek naar de heer maarten van doorn ja je hebt hier die heb ik gevonden dat bent u en uw verwacht mij hoop ik weer helemaal vergeten a omdat het zo gezellig druk is zal ik u eerst eens even iets overhandigen wat ik wel heb.

Ja daar heb ik een boekje.

Of is dat van uw ouders of zo ver is prachtig goed zo kijk dat is van vijfenveertig net na de oorlog getrouwd wij hebben de actie nog niet vol echte acteurs die zit nog bij burgerzaken maar.

Ik kan het nu wel denk ik het één en ander vinden over hun familielid sauer en waarvan er één.

Ja van der eem was één vraag want die broer daar ben ik nieuwsgierig naar.

En uw oom ja die de moet een broer van van ineke zijn oké gaan we daar toch eens eventjes naar kijken of we daar wat van uit het dossier goed dat is al heel mooi gaan we dat gewoon proberen waar gaan we naartoe.

We lopen naar de kast met allemaal laatjes waarin microfiches staan van het bevolkingsregister en dan uit de periode negentien dertien negentien negenendertig en moeten zijn bij van de één nul.

Die zitten hier moet hierin zitten dus even kijken.

En en een baas dijken las ik in het trouwboekje dat is de familie van van haar moeder haar moeders naam.

Nou daar zal waarschijnlijk als dat ook hier als die ook in den haag heeft gewoond dan moet dat veel goed kunnen uitkomen en zo ben ik daar vandaag achtergekomen hè verbaas dijk door het trouwboekje te vinden zie je een zoeken momenten hebt maar ja.

Nou precies in de oorlog wij zeggen ook altijd van als je aan dit soort onderzoek begint kijk eerst wat je thuis hebt en vraag aan familieleden hoe en wat die familieleden weten niets.

Even zien.

De vader van der eem die heette van verhoren barend.

Barend antonius heb ik hier.

Antonius en arend dat is ook nog niet christiaan carolus barend is die geboren in achttien drieëntachtig u altijd zeggen nou ik weet een adres van de waardering van waardestijging ja dat moeten zijn dan nou kijk eens even aan.

Wat hebben hier en daar is een dochter baarde dina uit eenendertig juli negentien drieëntwintig geboren klopt dat is mijn moeder juist en dan.

Is dit nog een vreemde eend in de bijt die komt waarschijnlijk uit een vorig huwelijk van mevrouw van maasdijk en wie is dat.

Dat is adriaanse schelling.

Nog nooit van gehoord is adrie heb ik nooit familie van der eem gezien.

Hoeft niet eens even kijken kan ik hier kijken hoe waar ze gewoond hebben gelezen dat honderdzesenveertig dat is het laatste adres en wat was die.

Een ambtenaar van de burgerlijke stand komisch op de gemeente secretary nou ja dan kan je dus best ambtenaar burgerlijke stand zijn maar waar is nou die waren snel die boer behoor ik zie nog geen broer een broer van.

Ik kan nog even controleren hoor maar ik ben bang dat dit het trouwboekje.

Kunnen we ook eens even kijken en bovendien in de overlijdensakte ook nederland ben ik mijn daar staat dus verder niks staat niks over haar alleen dat zijn dochter is van barend van der eem alexander is geboren in amsterdam.

De zoon van justus liz sauer en van elizabeth vast dias ouders een keurige familie ja dat is van van de natuurlijk.

En ze zijn gescheiden en zij was gescheiden echtgenote van theodora loman he ja ik zie 't is een theodora ja.

Die komt ook voor die heb ik gesproken a mooi zo maar ik kan hier dus.

Ze heten dus op heette dus barend die maar kijk nou eens op op die dat papier in nederland hierin zit het is een overlijdensakte voorin.

Op drieëntwintig november negentienhonderd vijfenzeventig jaar waarin dina geboren op eenendertig drieëntwintig van dat en dat en dat beide overleden.

Ja nou ja dus dus ik heb nou ja we hebben kan je nagaan hoe weinig we weten ze heet eigenlijk geen ineke ze tenminste zeven goed oké officieel nou dat weten we dan alleen waar is nu die broer boer niek en i ec hoe kan dat.

Weet ik niet maar we gaan even proberen gaan we even naar op zoek.

Tante paula polen en oom ernst jullie hebben lex en ineke volgens mij vlak na de oorlog ontmoet of leren kennen.

Ja dat is zo in negentien eenenvijftig ik lex leren kennen.

Ik was toen net beëdigd als advocaat.

En die middag was er een vergadering van de jonge balie jongeren advocaten ik ben ernaartoe gegaan.

Ik heb daar lezingen aangehoord daarna was er een gezellig praatje met een worteltje daarbij ik kwam naast de lekkerste zitten en wij hadden al heel spoedig een heel plezierig persoonlijk contact.

En heel heel gauw drama ontmoeten we elkaar zeer regelmatig en toen is er ook van onze en een samenkomst van onze echtparen gewezen sinds negentien eenenvijftig kun je zeggen dat wij tot het overlijden van beide een zeer warme groeien.

Vriendschap hebben gehad en vriendschap van mensen waar je volledig op kon vertrouwen en als je in de moeilijkheden die ze zat er altijd een beroep op kan doen al was het bij wijze van spreken 's nachts niet dat dat al gebeurd is maar het was een warme goeie vriendschap.

Ja want ik weet waar ik ben een tijd geleden heel erg ziek geweest en toen heb ik zeven weken in het ziekenhuis gelegen waarvan tien dagen zeer kritiek waren en ik weet wel de enige die ik wilde hebben buiten het gezin dan was ineke en die kwam ook.

En soms zijn ze helemaal niets hield mijn hand vast zat ze naast me en ja we hadden ontzettend veel steun aan elkaar.

Ja ik heb ook begrepen dat ik mijn naam daaraan te danken heb kennen maar die contacten vlak na de oorlog die moeten ook gegaan zijn over de oorlog.

Nou eigenlijk nauwelijks zij hebben beiden in het verzet gezeten en ze hebben hele moeilijke situaties gehad ook.

Ten dele die had natuurlijk heel weinig bewegingsvrijheid maar ook lex heeft het één en ander gedaan maar ineke heeft al jong meisje enorm veel gedaan voor het verzet maar zoals altijd met deze mensen die het heel moeilijk hebben gehad die hele grote gevaren hebben moeten.

Trotseren daar sprak je niet over.

En zo nu en dan kwam er dan wel eens wat uit en het het meest dramatische verhalen van nico was altijd zo was opgepakt en in het kamp vught gezet.

En toen dreigde daar een transport naar duitsland van de gevangenen waaronder ook ineke.

Ja het was zo dat de duitsers die wilde een gedeelte van de lichte gevallen dan maar in vrijheid te stellen.

En de zware gevallen waaronder ook klinieken die moesten getransporteerd worden naar de nacht nevel kan een mensen en toen was er een een arts.

Die bang voor mens zei ineke ik zal iets voor je proberen te versieren ik in.

Doe maar net alsof jij een zware aanval van blindedarmontsteking hebt en ik zal je opereren hebben ja.

En die is toen trok terwijl er een chaos was van die duitsers liepen dwars door elkaar heen en heb wel een geweldige galis was al in dat kamp.

En toen is hij de ineke gaan opereren in wezen een betrekkelijk eenvoudige operatie toen hij daarmee bezig was kwam er een s s officier ook een arts en die zag wat er gebeurde en die zei schröder maar mee uit ik zal het wel doen.

En die heeft toen de operatie voortgezet en gewoon goor rommelt in het in de buik van.

Dat is dan later wel gebleken maar het is wel zo dat ze om een plan voor mensen met kromme en al min of meer gevlucht is en getransporteerd is met een zieke auto naar het naar het westen.

Ik heb hier een stukje in het dossier gevonden geschreven door haar moeder dus de moeder van ineke.

In de nacht van twaalf op dertien september vierenveertig ongeveer half vijf daar 's nachts werd er hard op de deur gebonsd ik keek uit het raam en een dame op straat riep mij toe.

Weest u maar niet ongerust we brengen goed nieuws toen ik opendeed stond de dame voor de deur en zij bekomen uw dochter thuisbrengen zij werd gebracht met een rode kruis auto de dame was mevrouw overeen.

Mijn dochter werd ondersteund door twee heren naar binnengebracht ze kon zelf bijna niet lopen dan krijg ik mijn zoon dat is zoon uit het eerste huwelijk.

Die bij mij ondergedoken zat heeft mijn dochter geholpen naar boven te komen de reden dat zij bijna niet kon lopen bleek na de hand te zijn dat zij slechts vijf dagen tevoren was geopereerd en nog de krammen van de operatie in de wonden had.

Mijn dochter zag er zeer slecht uit zoals zeer bleek en haar gezicht en lichaam waren geheel opgezwollen.

Nou toen later bleek inderdaad dat die arts maar wat gerommeld had en eileiders en dat soort orgaan zwaar beschadigd had lex en wilde graag kinderen hebben.

En dat lukte maar niet door die narigheid die door die arts veroorzaakt was.

Hoofdpunt voor haar was eigenlijk dat ze zo beschadigd was en de angst dat ze geen kinderen kon krijgen.

Zoek en vind ik dat niet meer omdat het natuurlijk in die zaak ligt.

Kijk dit is het meer het enge spul hè.

Is gisteren nog in het verzetsmuseum in gouda geweest.

Wat.

Gewoon nostalgisch kijken.

Distributie kaarten heb ik hier.

Dus die had ze dus in de in de kamer verstopt tussen de boeken en haar moeder heeft dus is zo wijs geweest om de sd daar niet toe te laten en haar die alleen te wijzen op de slaapkamer zodoende heeft ze die zelf een verbrand.

Wat is dat dat ken ik niet.

Het zal wel iets wat ze wat vervalst zijn dat dat kan niet anders dan veel van zijn die niederländische staatsbanken hurry en marie verbruggen tube geboren het en twintig of negentien achttien in hoogezand dat plotselinge dat komt helemaal niet hielp kracht de in dienst stellen deed en dat betekent.

Die die die die die werkt als hulpkracht bij de van de en de.

Achttien dat klopt helemaal niet zo'n vijf jaar jonger.

Dit moet haar fotos en is waarschijnlijk de oudste foto die ik van haar ja.

Zo uit een en dezelfde man die fotos gewoon ja.

Je ziet de politie d daar is het dus uiteindelijk de opgepakt maar die moeten dit dan ook ergens in archief hebben gehad toen ze daarop pakte of niet ik weet nu hoe dat gegaan is zij was er dus niet marie begrepen ze plotseling lijkt mij als in.

We hebben zit dus al deze papieren ja goed u heeft iemand achterovergedrukt dit is ook ik weet niet wat dit is me uit te horen of in ieder geval.

Ja daar staat inderdaad dat mevrouw verbrugge op opdracht heeft gekregen met met speciale opdrachten in in het belang van de de de deze dienst stellen hebben we veel te van de sicherheitspolizei en dan als commander in dat opdeling.

Als ze alle duitse dienst stellen en de duitse.

Civiele dienst stellen we worden worden verzocht haar.

Toegang te geven en haar huid bezigheden te ondersteunen en het de de fiets is niets voor de.

Het is niet in beslag na maar dat ze dat zijn allemaal dingen waar we die we nooit gezien.

Al die dingen heeft ze niet de hoofdzaak was die die gezondheidstoestand.

Ja.

Deutsche den haag waren dienaar van der eem cellen drijfveren draait vierentwintig februari negentien vierenveertig mijn lieve mammie en pappie gaat het juli vooral pappie.

Het zal je erg je best om beter te worden en grauw.

Als ik terugkom wil ik mijn gezonde sportieve pappie terug mammie moet ook flink eten hoor.

Mij gaat het uitstekend eten en verzorging is prima van alles mijn gewone rantsoen kaas jam suiker worst enzovoort.

Middageten is heerlijk en zo veel dat ik het bijna niet op kan hoelang dit alles duren zal kan ik nog niet zeggen wanneer ik weet dat het juli goed gaat kan ik het hier best uit te houden.

Ik heb boeken en iedere veertien dagen een groot pakket van het nederlandse rode kruis met allerlei lekkers zelfs bonbons en appelen hoe gaat 't nick.

Hij moet jullie maar troosten deze brief is ook voor hem voorlopig mag ik één keer schrijven dus maak je niet ongerust wanneer er geen post komt verkoop mijn schapenwol en besteedt het geld voor pappie.

Hebben jullie mijn duitse les afgezegd anders moet je die ook nog eens betalen.

Wanneer ik weer thuis ben zal ik veel liever voor jullie zijn.

Zullen jullie flink zijn en opgewekt blijven het is heus niet zo erg als beweerd wordt en het personeel is echt duits correct beleefd en vriendelijk en zodra mijn zaak een beetje verder is wordt alles nog veel beter moet houden dus maar.

Doe ook niek en familie mijn liefste groeten en degene die ervoor in aanmerking komen mammie neem jij die kousen van kees ik kan ze toch niet dragen.

Gebruik ook mijn toiletartikelen anders verdrogen ze in mijn schoenen.

Is pappie alweer naar kantoor.

Beloven jullie dat je niet zal kniezen daar rekening op hoor en een dikke brief terug als het mag zes juli de tanden op elkaar dan komen deze tijd ook wel weer door gelukkig komt aan alles een einde dus ook hieraan houd je taai juli iep.

Mmm.

Mmm.

Mmm.

Mmm.

Oh.

En.

En twee lees denk ik.

De laat is het plaatsje.

Het bewijs van inschrijving burgerlijke stand.

Ja als als doden waren dat.

Die naar overleden overleden drieëntwintig november wat is in negentien vijfenzeventig.

Wonen s gravenhage gehuwd geweest met al een dochter van zeer wist jij dit naam van waes dijk dus dat is dat is haar moeder ja dusty heette.

Van der eem van waas dijk maria margareta.

Handig om te weten verne maar ja nee daar hoeft alleen met wie ik de soep is niek van der eem die heeft niet veel nasleep.

Heb je dit alles erin dat als je het maar bij mekaar houdt en dat is ik zie je wel.

Een sterretje met de van maken.

Nee het is niet eens uitgeknipt is niet opgeplakt.

Nee maar is dat ja dat weet ik niet zij kreeg natuurlijk.

Van onderduikers ook allerlei en die hebben ze gewoon.

De plek.

Een idioot dat mensen ja dan heb je dus inderdaad helemaal niks aan maar loman gaat eraf.

Met ons vieren.

Nou ik ik zeg maar de tweede tak of je dat doen we dus lex pouw en ik van alle drie de vijftiger jaren na de oorlog wij weten alles zijdelings d'r is ons nooit echt heel erg.

De ziet verteld heb jij sommige families in mij is dat altijd een raadsel waar dan familieband bij is weten we dus gewoon niets van de.

Het hele verhaal is een raadsel hoe we hebben we natuurlijk wel kijk terwijl het wel interessant was natuurlijk juist over over de illegaliteit en en en en dat werkt daarin ik heb er wel eens naar.

Vraagt veel later vlak voor ze stierf en dan heb ik het verhaal eerlijk gezegd wel gekregen in grote lijnen ja maar ja dat gaat het ene oor in het bedoeld als kind ik heb zodat is gevraagd van ja hoe is het nu want je kwam ons altijd halen 's nachts.

Wij werden als kleinkind onder de arm gepakt hebben in je slaap betaal je dan naartoe.

Geen idee ik weet ze dat soms belanden we bij een voordeur die dan dat allerlei knippen gaat dat in een snelle.

Open met was het helemaal niet vreselijk nee voor jullie maar het was natuurlijk wel vreselijk vind je dat dat vind ik heel vreselijk want van jouw moeder moet toch dat.

Dat ellendige complex hebben gehad.

Ja dat is duidelijk en ze heeft die nachtmerries en die vertelde ze wel hun nachtmerries dat ja vluchten moest worden duitsers en soms gebeurde dat dus in 't echt hè dus dan werden we uit bed sleurt en en dat wisten we ook stond iedereen vond dat normaal.

Nou ja ik vond het normaal amsterdams ja je misschien als normaal hebben een sterke.

Tuurlijk niet doen zij dus door die oorlogsherinneringen en al die zaken meer zo.

Ja als er erg joods hè lex was dus niet joods voelde ook absoluut niks voor een en oma dus zijn als lid van het humanistisch verbond tussen de joodse gelovigen of joods woedend maar mijn van.

Ontkende niet maar ik weet wel ze de nee de kant daar waren wel religieuze bij en dat was al heel mooi dan was er bijvoorbeeld weet ik veel waar is er aan tafel eten een heel gezellig oma als een ontzettende aardige leuke vrouw leuke moeder.

En die had dan allerlei op tafel staan en dan o jee daar komt die en die en die waren dus orthodox joods dus dan mocht geen handel mocht geen dan dat soort dingen dat werd dan heel gauw allemaal van de tafel weggehaald en.

Weggeborgen want zij wilde dus niet.

En dat ze niet en ze had er niks mee nee ze had er niks meer maar ze wilde ook die mensen niet voor het hoofd stoten dat gewoon was en dat vond ik heel heel leuk vandaar dat want eigenlijk zou ook natuurlijk net zo goed kunnen zeggen jullie kunnen me wat ik ben zo maar lex ofwel besneden maar dat kan doorlopen.

Ja dat zijn natuurlijk heel veel.

Die dus van joodse afkomst zijn mijn tweede man was dat ook maar moest verder niks hebben van.

En op een gegeven moment hadden ze dus die ja kwam.

Joden voelen zich ook niet joods en dat was beleggers ook die voelde zich niet joods althans niet toen in beieren trouwde was.

Vlak na de oorlog komt het bewustzijn over die dat verzet hoe bedoel je ja daar ging die over over tegen jou van ineke.

Ja maar dat was voordat die trouwde met dan daarna heb ik er nooit meer wat van gehoord.

Neem maar toen is ie dus joods geworden en joodser dan van ja hij viel wel mee geloof ik maar ineke die ja tot aan het werk op het rabbinaat to die was dat dan de rabbijn ook joods geworden hè heel typisch.

Ik hou niet van haar veel meer voorstellen en door wat meegemaakt hebben natuurlijk verschrikkelijk geweest en dat je daar een en dat je daar eigenlijk overstuur geraakt of vreemd van gaat reageren dat kan 'k me voorstellen van hem kan ik het me niet voorstellen omdat die zo totaal anders was.

Misschien heeft zij hem wel beïnvloed dat moet dus in een vrouw die in een joodse man door wijst dat de joods moest worden ja.

Een een bom voor schoenen aan kop op één paar schoenen kijkt marie teuben weet je wie dat was was moeder nog een paar en een aantal.

Ik heb haar leren kennen als een hele lieve vrouw die vol humor zodat ik had andere werkzaamheden dan zij maar we dronken meestal samen koffie.

En dan vertelt ze het één en ander bespraken over van alles en nog wat het ging vaak over de werkzaamheden bij de ljg maar.

Soms kwamen d'r ook prive zaken aan de orde ze had het niet makkelijk ik had al gauw door dat ze verschrikkelijk veel verdriet had over het overlijden van haar man ze had me verteld dat zij.

Eigenlijk een soort secretaresse was van hem zaten samen altijd in het kantoor voor zover hij thuis kantoor hield hij was advocaat.

En toen hij was overleden villen een heel groot voor haar ten eerste miste ze de man.

Ten tweede minis tussen werk en alles wat ze samen delen had ze het heel vaak over en had ze het ontzettend moeilijk mee want dat ljg werk was misschien een leuke afleiding voor haar.

Maar d'r was iets wat zo ontzettend mis dat heb ik zo gevoeld in de tijd dat het erkende.

Maar ze heeft ook veel over de oorlog gepraat getrouwd hè.

Niet erg veel maar zou tussen doen wij kwamen er is er wat dingen te voorschijn onder andere dat ze in het oranjehotel in scheveningen is geweest.

Maar wat vertelde ze dat hoe kwam dat bij de koffie dan maar op.

En ja we hadden 't ja we hadden het wel eens over de oorlog en ja wat je hier toch allemaal nog kon herinneren ik was nog erg jong daar is men veel bijgebleven en zo vertelde zij mankeerden inkeerders dat ze in scheveningen in oranjehotel terecht is gekomen ik weet eigenlijk niet waarom.

Zij heeft verzetswerk gedaan dat wist ik ook niet.

Dat kan ik me niet meer herinneren dat ze verteld heeft waarom maar ik weet wel dat ze in een cel zat naast probeert de vries de toenmalige acteur en ze hadden een.

Tussen de muren of tussen de stenen ontdekt en daar correspondeerden ze heftige in met kleine rolletjes papier die van de ene kant naar de andere kant van de cel werden.

Ik heb er nog in o wat leuk zat in het dossier heel klein rolletje had geen idee zit in een envelop dus allemaal geel en oud.

Ja je kan natuurlijk zien dat gericht is op wie het gedaan heeft aan de tekst.

Ja maar ik ga het niet openmaken van big bang wat uit mekaar valt goed ja volgens mij is het zo dat mijn vader heeft een elastiekje omheen gedaan ooit een typisch iets voor hen maar in die brieven van rob de vries aan ineke aan mijn vader na de oorlog.

Hebben ze het daar ook over dat ze mekaar dus briefjes door de muur frutselen en zo'n één zo'n briefje zit daar dus bij maar heeft wel een kopie van gemaakt van de dus dat is het wel te lezen.

Oh wat leuk vind ik dat nou ja het was natuurlijk helemaal eigenlijk niet leuk maar er is wel.

De dooi ontstaan door die correspondentie tussen de muur in of door de muur heen want ineke heeft me wel verteld.

Dat ze zij was eerder vrij dan heil van stonden zo'n twee was nachtvlucht gegaan ja.

En toen ze daar uitkomen ze naar hem toegegaan en ik geloof ook dat er nog sprake is geweest van een huwelijk tussen die twee op de één of andere manier over een verloving wel hij heeft er wel gevraagd heeft ze me verteld maar toen heeft ze dus haar man leren kennen.

Heeft ze daar ooit iets over gezegd hoe zij heeft me nooit verteld hoe dat weet ik niet.

Of ik kan het me niet meer herinneren maar dat heeft ze nooit verteld ik weet te maar dat ze echt heeft gezegd ja we zouden ons gaan verloven dat staat me bij.

Rob de ja.

We hadden onder andere ook heel veel gesprekken.

Over katten want ze was net zo'n categorie als ik en op een gegeven moment had godzijdank onze lapjeskat genoemd en die had een soort twee e als je zult elkaar op elkaar plakte z'n waren zwart met witte vlekken marges op elkaar plakte was het één geheel nemen we ze lol om gehad.

Want de één had de bikini op de goede plek zitten en de.

En ineke indicatie peppi en kokki genoemd dat reed ik nog wel ik ben ook nog een keer geweest om naar pepper.

Ook te kijken maar toen was er nog maar één over hun nog wel eens over gereden.

En nee.

Ik herinner me siamese.

En links en ik weet niet wat allemaal hele rare beesten maken.

Ja ik heb ze naar jullie toe gebracht herinner mijn.

Ja en en samson en weet ik nee die was er niet bij maar toen heb je in het laatste stukje.

Dus veel met de gelachen en daar komt het op neer ondanks.

Ondanks alle ellende had ze altijd toch weer een groot gevoel voor humor want dan gooiden ze er weer iets uit op haar manier en dan lagen we echt in de tranen boven de kopjes koffie.

Het was een eindeloos leuke vrouw maar ik weet alleen maar dat ze vreselijk gerookte openen op een enorme manier je worden gewoon aan hun stem in aan de hoestbuien die ze kregen dat het één en al nicotine was en assen ging lachen eindigt het hè.

Altijd in een grote en dan moesten we ook weer wat.

Ja en nou ja.

Ik heb alleen meegemaakt dat het op het eind had ze het zo moeilijk tenminste ik wist helemaal niet dat dat het eind was maar op een gegeven moment zei ze zou iedere keer begon ze maar ik zie het niet meer zitten denk ik.

Ik weet niet wat moet ik nou verder met mijn leven beginnen en dan probeer ik daar weer op te peppen van joh ineke schiet op en je hebt nog kinderen thuis en dan zijn ze wel eens ja maar.

Ook niet zo makkelijk wat mijn jongste zouden dus ook geen lieverdje en als ik daar ruzie mee heb.

Daar was ik dus.

Dan is 't niet mis hij heeft maar ook een keer de bloempotten met geraniums en.

Ja en toen zei ze al die kluiten aarde door de gang naar het is een puinhoop maar ik heb het allemaal laten liggen ik ben gewoon hiernaartoe gekomen dat is iets wat ik me ook aan dit in en rond lag nogal vaak in de clinch met ernst.

Ik weet er niks meer van ja dat ik in de clinch lag maar dat ben ik nooit vergeten ik weet wat ik met m'n hoofd dus in een aquarium ben beland maar originele faces van dat soort dingen hadden veel theater.

Keek je aan de goede kant van het aquarium zag je een dubbel groothoofd zwemmen maar.

Ja het was op een vrijdag in de middag toen ik ineens het kantoortje in kwam en ineke lag daar met haar hoofd op de handen ik schrok toch eigenlijk een beetje van en ik vroeg ineke wat is er aan de hand toen zei ze nou ik hoef niet meer zo nodig.

Ik zeg joh doe nou niet zo vervelend nee zegt zij ik heb 't benauwd ze ze kwam moeilijk uit haar adem ze ja je hebt daar toch medicijnen voor hart- en dan gaat het toch weer goed dus ik wil al die rommel niet mislukt ik heb er genoeg van en ik neem ik niet meer.

Toen ben ik naar huis gegaan mijn tijd was om maar het hield me steeds bezig en ik had het gevoel.

Daar gebeurt iets engs.

Inderdaad kreeg ik toen zondag 's morgens een telefoontje van één van haar zonen dat zij hun moeder dood hadden gevonden in een stoel.

Ik vond dat heel erg en het is nu vierentwintig jaar later ik werk nog steeds bij de liberaal joodse gemeente maar ineke vergeet ik nooit.

Ik ben heel erg ik ben blij dat dat dat je nu weer aandacht geeft aan je moeder ook in de openbare wijzen want ik voelde.

Toen zei gestorven was dat er een einde kwam aan een aan een heel bijzondere vrouw en dat was in de tijd van het secretariaat ook zo we hadden heel bijzondere gesprekken ik hield van de en ik zag ook dat.

Ik ga niet ja ik kon haar niet redden en als ze dan in eenzaamheid in dat kantoor zegt ja dan was het bijna.

Niet te dragen die vrijdag was een hele drukke dag maar toen hoorde ik van jullie.

Dat ze overleden was jullie hadden niet aangeraakt zat in haar stoel ik heb een gevonden een ik heb toen juf gebeld en jou ook geloof ik werd en jullie zijn allebei gekomen ik ik ben zelfs toen naar een psychiater toegegaan die ik maar één keer had ontmoet voel ik wel.

Het het had me zodanig aangegrepen een levenswijze vrouw een heel begaafde vrouw.

Kunstzinnig sociaal bewogen en.

Dat ogenblik ja ziek niet meer in staat om haar levensecht te organiseren ofwel de steeds pogingen toe bleef doen.

En.

Iemand die uitermate dapper was geweest in een in in in op een leeftijd waarbij andere zich we waren zo jong daar was ze wel je afspraken over mensen die zeiden ja maar wij waren zo jong.

Zei ze ja dat heeft toch niets met leeftijd te maken.

Mmm.

Oh lieve pappie en mammie drie april kreeg ik jullie lieve brief wat heerlijk dat jullie alles zo flink opnemen dat maakt alles voor mij ook veel gemakkelijker jullie gezamenlijke brief heeft mij heel veel goed gedaan moest met paps je vraagt of ik niet werken.

Het is hier niet helemaal in het sanatorium hoor ik mag alleen maar lezen werken is een heel grote gunst.

Verder maak ik het best en draag opgewekt mijn lot er zijn er altijd nog die het broeder hebben moet je maar denken.

Ik wil proberen of jullie mij een pakje mogen sturen wanneer dat toegestaan wordt stuur dan een lange broek trui dunne trui sport cause directoire houden zeep en een tandenborstel.

Vond ik heel veel liefs en zoenen en.

Vrienden mijn groeten noem eens een paar namen het is zo fijn iets van buiten te vernemen.

Zullen jullie flink en sterk blijven ik ben het ook wanneer ik weer mag schrijven weet ik niet dus afwachten maar zoek van alles de zon zei heel veel liefs voor jullie beiden en zoenen en voor pappie beterschap sterkte juli i.

Er staat een hebreeuwse tekst en daar onder ineke wat dus niet haar echte naam was lid zouden van der eem echtgenote van alexander salomon is zouden eenendertig juli negentien drieëntwintig achttien mena gem vijfduizend zeshonderddrieëntachtig.

Dat is dus de joodse jaartelling en overleed op drieëntwintig november vijfenzeventig vierentwintig jaar geleden al weer genieten.

Negentien kiest lef vijfduizend zevenhonderdzes en.

Zeg maar wel vreemd dat ineke dus hier ligt maar en pa is destijds gewoon maar.

Die is over de noordzee gestrooid maar staat hier dus wel weer op wie heeft nou beslist dat dit gaf japan ligt.

Wil jij vond moeder d'r werden allerlei dingen geregeld moesten begrafenisondernemer komen dat zal wel gedaan hebben allemaal.

Ja voor om een juf is er ook bij geweest die heeft ook een hoop geregeld hè een lerares en is een steen gekocht betaald en ik wist dat ze een platte steen wilde dat was heel duidelijk ik wist ook dat ze altijd.

Een enorme hekel had aan het geluid van van dat zand op de kist dat wou ze niet naar de of toch gebeurt het tussen traditie dat je een schepje zand nou ik heb dat niet kunnen voorkomen.

Mmm.

Ze had het wel vaak over dat ja als ik er straks niet meer ben en ik ga d'r uitstappen waren.

Vertel zo vaak vaker zo was niet van plan nog erg lang te leven ik heb hier bijvoorbeeld staan.

Het is de burgemeester van dam die schrijft dan na de oorlog dat die in drieënveertig vele malen van mij dat is hij dan heeft ineke dus persoonsbewijzen ontvangen om deze een onderduikers te distribueren als ambtenaar bij de afdeling bevolking verkiezingen en burgerlijke stand en gemeenten.

Als ik daartoe toen de gelegenheid en bovendien heeft zich voor personen van joodse religie zeer veel en goed werk verricht want ze was hervormd hè zelf direct na haar ontsnapping uit het kamp te vught heb ik haar van de nodige bescheiden voorzien voor zover mijn nog bekend had dit verblijf aldaar haar behoorlijk aangepakt en dat is weer dat verhaal na die operatie.

Zij schrok tijdens de bezettingstijd niet terug voor zeer gewaagde ondernemingen ik meen me ook nog herinneren dat zij ook koeriersdiensten vervulde tussen nederland en frankrijk.

Dat heb ik nooit geweten dat niet over de grenzen.

Nou goed en dan is daar geweest en heeft ze nog iets van een toedracht van haar gevangenneming verteld en en dat was hè dat is mijn vader die heeft natuurlijk al die mensen aangeschreven destijd om iets over dat om boven water.

Krijgen over dat verzet hè want het is natuurlijk heel moeilijk die groep was ook over daar iedereen was gefuseerd.

Maar in ieder geval jullie hadden een een een.

Ja.

Is meer dan een innige relatie.

En daar moet op de één of andere manier gevoelen over het we hebben een arbeider beleefd hebben van de oorlog ook een rol in gespeeld hebben al of niet bewust lijkt mij.

Want ik weet nog goed ergens dat toen ik hier kwam nadat mijn moeder overleden was dat een opmerking was nou hebben die rotmoffen haar toch nog te pakken ja dat heb ik ook.

Haar begrafenis tegen iemand die in en astma is het anders gezegd is zelden verhaal naar hebben die rotmoffen d'r toch te pakken gekregen.

Uiteindelijk is dat ook zo is of zo.

Ineke was zoals hier ligt eigenlijk een een protestante vrouw weten we die later joods geworden is gemaakt is of hoe noem je dat soort examens gedaan enzovoort hè nee uit mijn vorige.

Werking bleek dat dat echt fanatiek protestant zal ze nooit geweest en denkt dat.

Eigenlijk tot tot aan de dood van pa in haar hart atheïst was maar alleen de laatste jaren whats is eigenlijk steeds religieuzer dood van.

Nou in elk geval verlicht op een liberaal joodse begraafplaatsen dat is op zich al niet slecht dan haast shalom de tuin van vrede en ze heeft getracht ons joods op te voeden dat is al duidelijk toch.

Ja dat ging erg van haar uit.

En ik neem aan dat je nu van mij zou willen dat ik het joodse kaddisj gebed voor de doden voor haar zegt.

Het cadeau riëtte cadarache mega maar die vraag giroux t william lich man goed d bagage aegon hoerenjong aegon hoewel j gewoon deegrol beet yisrael bach gala.

Hoe wisten man karim wim roel waarmee je hese mega.

Meer waaraan na lang hoelang mee al maar ja je bedrag bach die het paar raar weer je roman weer naar zee weer haar wie alleen wie het halal hiermee de cosa hoe deel min ko.

Touche gata winnen mata daarmee iran bij almaar amin je je gemaakt.

Daar waar maria de zien dat wel kol yisrael amin océ sharlon wim roma af hoe jan cees shalom alleen dan kol yisrael welkom meneer dan ben aannemen.

Ja.

Tot zover damokles met dossier ineke het programma is gemaakt door lies lieshout en speciale dank gaat uit naar z'n broer lex litouwen.

Techniek beer gaat een bach een reactie christof van basten batenburg.

U kunt een cassette van deze uitzending bestellen voor twaalf gulden vijftig die na ontvangst betaald schrijft naar de kro cassettes service postbus drieëntwintigduizend twaalf twee e a in hilversum vermeld uw adres en telefoonnummer en uiteraard de datum van uitzending vijf mei negentien achtennegentig.

De titel van vandaag was die dossier ineke zodadelijk na het nieuws van één uur is de kro terug met een niemandsland.