Damokles

Maar.

De meeste professionele beleggers doen het veertien miljoen amerikanen doen het aegon bank brengt indexbeleggen naar nederland nog nooit was professioneel beleggen zo gemakkelijk kijk op www punt punt nl park met een q.

De radio vier zomeravondconcert een vanaf één juli elke avond om acht uur unieke concerten vanaf de belangrijkste europese podia en festivals kijk voor meer informatie op zomeravondconcert een punt nl radio vier een wereld van muziek.

Aegon bank brengt indexbeleggen naar nederland nog nooit was professioneel belegger zo gemakkelijk kijk op www punt punt nl park met hun.

Na middernacht maandag vierentwintig juni dikte hark met het radionieuws.

Het kabelnetwerk van het failliete kpn qwest wordt in stand gehouden door ontslagen medewerkers die hopen op een doorstart van het bedrijf.

Volgens één van de initiatiefnemers oud vice president mogendorff wordt een doorstart onder meer gesteund door de meeste grote klanten en kpn woensdag komt er meer duidelijkheid over een groot deel van het internet en dataverkeer in europa loopt via de duizenden kilometers kabel van kpn qwest.

In duitsland breidden de stakingen zich morgen uit een week geleden legde duitse bouwvakkers het werk neer om een hoger loon af te dwingen morgen volgen deutsche telecom en de detailhandel de duitse vakbonden willen zoveel mogelijk leden aan de staking laten meedoen om de werkgevers onder druk te zetten.

Slobodan milosevic is niet langer voorzitter van de socialistische partij van servië die in de oppositie zit op een partijbijeenkomst in belgrado is besloten dat ie nog wel erevoorzitter blijft.

Milosevic zit bijna een jaar vast in een cel van het joegoslavië tribunaal die hem opvolgt is nog onduidelijk want de servische socialisten zijn sterk verdeeld.

Het oerolfestival op terschelling heeft ongeveer vijfenvijftigduizend bezoekers getrokken zijn er volgens de organisatie vijfduizend meer dan vorig jaar.

Een week lang waren op het waddeneiland eenenveertig voorstellingen te zien hoe rol sloot vandaag af met een muzikaal optreden van los de abajo één van de hoogtepunten van zijn muziek en theaterfestival van the netherlands van chris nikkels z'n vierde kan pony.

Sjeng schalken heeft het tennistoernooi van rosmalen gewonnen in de finale versloeg hij de fransman clément paul haarhuis slaagde er niet in om met zijn amerikaanse partner mcveigh de dubbelfinale van het grastoernooi te winnen.

Ze verloren van de tsjechische koppel dan zoek toernooi boekte met negenenveertig en een half duizend toeschouwers een nieuw bezoekersrecord twee nederlandse honkbalclubs hebben een europese beker gewonnen neptunus uit rotterdam prolongeerde de europese titel voor landskampioenen in de finale won de club van haaster jaar weer uit bussum.

De europacup twee ging naar kinheim de haarlemmers versloegen in de finale en tnt tornados uit den haag nog het weer van de.

In de vroege ochtend in het noorden mogelijk een bui morgen overdag perioden met zon droog en de middagtemperatuur rond de twintig graden dit was het nieuws.

Even na middernacht dit is de kro op radio één e a.

Toen ik mijn verhaal deed men geschiedenis zegt maar maar nou is het helemaal duidelijk je hebt last dringend verschijnselen de nee ik moest dat twee keer vragen wat ik begreep hem niet waar je het over had.

Niet eens wat u dan zou verdringen.

Nee nee het moment dat je uit het kamp per komen bij bij elk had ploeteren vergt alles van je inzet en dus komt het andere niet naar boven.

Kro radiodocumentaire.

Een nieuwslicht op mensen en gebeurtenissen pijnlijke herinneringen.

Je wint het resultaat van datgene wat je hebt meegemaakt staat voor je karakter hè toch en en en waar de ene ophoudt en het andere begint dat weet je niet.

Ah.

De met helder.

Het is hier een paradijsje dat stromende water is een heerlijke geluid en het is ook een eenheid met het huis van juli.

Hier hebben we ook eigenlijk alles zelf gedaan hè dus hier ligt vier kuub grind en vijf kuub zand en de vijver als en hebben samen ons echt rot gewerkt om wat hier zo mooi te krijgen.

Het is gelukt nou daar ben ik ook best groot geworden is.

Want omschrijven het is deze geheel oosterse sfeer.

Ja het is een was zoals ze dat noemen een japanse tuin.

Die hebben gewoon gekozen omdat ja we zijn natuurlijk nogal eens een keer weg met de camper hier hoef je je geen gras te maaien dus we hebben gekozen voor grind wat heb je geen onderhoud nodig.

Is het niet een tikkeltje wrang of ironisch als je bedenkt u zat vroeger in een japans kamp en nu heeft u het voor het kiezen dan kies je dat alles een japans japanse.

Ja nou je hebt ik heb geen ik haat japanners niet en plat.

Zij zijn niet beter dan wij ze zij hebben een andere culturen en andere komen uit een andere cultuur dus ik heb er geen hekel aan ik koop hebben bereid toch ook een japanse autos rond hè ik rij ook een japanse auto rond.

Dus dat dat speelt.

Maar je zou ook kunnen zeggen dat.

Het naar japan toe gaan dan ben je te veel gevraagd van het roeien.

Maar maar de sfeer van zowel jullie huis als tuinen ademt gewoon een een een diepe oosterse achtergrond uit hè.

Ja maar ik zeg nou een japanse tuin omdat jaar die gebruiker grind maar je ziet dat al eigenlijk al het andere is allemaal in hè die lampjes die die hebben wij het uit indie meegebrachte die beeldjes dit de beeld hebben allemaal het er niet mee meegebracht is.

Met zijn lopen ze op een pilaar met een strooien dak te maken o in zelf over pilaar gezet en dat is dit is een teken op een houten per chinees tegen haar ja ik wil een chinees die ik ook niet weten wat.

Nee ik weet dat de chinese nee ik heb geen idee meer ja zegt meer voor de voor de.

Kreeg ik ook nog kleine schijnwerpers duizend kleine schijnwerper op dat boeddhabeeld.

Er is weer even naar die.

En dat gaat 's avonds of zo zon ondergaat daar gaat het licht aan en om half twaalf graden.

Maar is dit ook de tuin van juli was dat vorig jaar een soort feest vieren van neel hè.

Het werd zeventig vorig jaar en die die vindt dat heerlijk om om dat met de vrienden en familie te vieren en daar zijn we overal verspreid hadden we hier onze en en daarom op het terras hadden we een bar annex buffet neergezet.

Waarschijnlijk niet indisch hapje is hoeft niet eigenlijk.

De man gemaakt hoewel nel een hele goeie kokkin is maar dat dat hebben we laten maken ja dat was heerlijk maar wel dood moet moeten dwars.

Waar zijn ze van haar nooit genoeg zijn ze is erg sociaal ingestelde nog veel contact met veel ja zoals prinsheerlijk is ook nodig als er wat te organiseren valt soms barbecues of speciale dingen dan weten wel raad mee.

Ja ik werd in augustus vorig jaar zeventig en hoewel hij heel.

De tegenop ziet als de anderen in ons huis en dan wij samen had die van mij toch één gedachte om een om een feest te organiseren nou dat was is ineens ook heel royaal iedereen werd heel hartelijk welkom geheten en ik was.

Kuur jarige dus ik dacht echt van nou dit is de dag van m'n leven het ging goed tot tot na het eten en het was om een uur of acht en kwamen om drie uur.

En toen zag ik al dat die heel snel liep en nergens meer naar keek en ook niet met mensen mis sprak aan kortom eer dat iedereen weg was was het half tien.

En toen was die zo verschrikkelijk moe dat ie nou niet in staat was om iets te zeggen en hij zei alleen maar van ik vind het vreselijk vreselijk.

Ik kan het niet en maar jij bent jarig geweest en ik ben blij dat iedereen weg is die de jaren daarvoor was dat zodra iemand weg was dan kreeg ik te horen van de en dat nooit meer en dan was er gelijk een domper op mijn verjaardag dus.

Ik had al gezegd de laatste jaren van morgen maar zeggen hoe zwaar dat voor je was vandaag ben ik jarig.

En dat was dus ook vorig jaar zo heeft er heel weinig van gezegd en de andere ochtend bij het opstaan moe en de eerste telefoontjes kwamen en ieder telefoontje dat binnenkwam werd die van nou hebben ze gisteren hier de hele de halve dag doorgebracht en waar.

Om moet iedereen zo nodig bellen en de angst bij mij kwam als de telefoon ging van ook dus op een gegeven moment ben ik weggegaan want ik durfde de telefoon niet aan te pakken.

Toen kwam ik terug en toen zei die van d'r zijn telefoontjes geweest ik heb ze niet aangepakt dat vond ik zo erg want ik weet zelf hoe leuk het is als iemand ja zoiets organiseert en zeker als hele doet want ze weten gewoon dat tien.

Eigenlijk nooit bezoek wil.

Is dat we dat weten jullie kennissen en vrienden.

Ja je familie ook iedereen weet dat je bij ons voor je eigenlijk nooit uitgenodigd want als je dat weet dan gaat die zich druk maken en hij is het in balans als we samen zijn dan is het echt.

Geweldig daarom de vakanties ook en zodra als een inbreuk is of d'r is een een verandering in een dagindeling.

Mmm.

Dan merk je dat die dat z'n hoofd het niet verwerkt.

Ik ben.

Nogal de kluizenaar ik nou nu mag sociale gerichtheid maar dat ben ik rustig een stuk minder maar ik vind het best wel gezellig zo'n feest en ik.

Ziet ook wel gezellig maar het moet bij mij nooit te lang want het lot ermee in m'n in m'n hoofd dan vol en er geven moment dan dan kan ik me niet meer concentreren op wat er gezegd wordt en dan wordt moe en dan ja als het ware crack een black out dat dus.

De dus bij mij duidelijker een een een grens aan wat ik kan hebben aan praten heeft een ja dat kan niet meer verwerken daarna ben ik dan zo allemachtig mooi en de bek voor dagen ben ik en dan ja dan gaat het mis dan.

Maar wat gaat er dan mis want dan moet de dat trek ik me helemaal terug en en en vorig jaar was het zo dat de dag daarna was ik zo moe dat geïrriteerd was een ja dan bederven ik eigenlijk alles wat we willen horen dag zo fijn hebben gehad bij die verjaardag van bederven.

Dan eigenlijk een hekel aan omdat dat dat zo is maar dat gebeurt dan lul.

Het was altijd wel een klein beetje betrokken mijn broer dat wil zeggen bleek toeval steeds met veel reserves fanta zeilde van nou dit is het hele verhaal maar het bleek nooit het hele verhaal te zijn was altijd nog iets meer.

Hoe bedoel je dat wat was het hele verhaal.

Ja hij liet en heel mondjesmaat toch los wat hem is overkomen.

In de jaren.

Het hele wisten waarschijnlijk altijd al dat ie daar gezeten had hij in het verleden.

Mmm ja hoewel het nooit echt is doorgedrongen tot ons want hij had bagatelliseert altijd alles had het nauwelijks over en ja wij kwamen er niet op het idee om om daarover te ondervragen of wat dan ook omdat ze dat zelf schijnbaar niet zo belangrijk vond al altijd een lekt steeds wat door.

En dan denk ik dat ik het weet en dan is het blijkt toch niet het hele verhaal te zijn ja dat is een beetje raar om te zeggen toch altijd tegen in de in de heftigheid.

Van der paal vreemd uitzagen uitgedrukt maar ja.

Bijvoorbeeld een artikel onlangs in het veluws dagblad en daar lees ik dus dingen in terug die ik nooit in die zin van hem gehoord heb dat ie daar vriendjes heeft zien sterven dat heeft me niet zo rechtstreeks verteld.

Uiteindelijk kregen de gasten min of meer de schuld dat ze te lang bleef de andere ochtend zondagochtend ontbijt buiten was heerlijk weer en daar stond een bloemetje en yell die deed heel heel genoeglijk en ik.

Gingen ineens huilen ik vond dat ik zeg die dag van gisteren die wil ik nooit meer meemaken en de dag daarvoor ik heb een fantastisch feest gehad het is het laatste feest en nu ook echt nooit en nooit meer nou en toen sorry een.

Nee ik ben naar de kerk gegaan en is erg groot.

Kwam ik uit de kerk terug en toen zat die als een gebroken man aan die tafel daarbuiten.

Ja en toen zei die wij moeten praten dit was voor mij zo duidelijk dat ik niet in je leven past wij gaan nu.

Alles eventjes uit doorpraten ik ga weg en jij blijft hier woonde ik heb de financiën nagekeken.

Het het het kan zo niet langer ik ben een blok aan je been en ik ik ben niet sociaal en jij bent juist wel zo toen heb ik gevraagd of ie mee naar binnen ging want.

Ik vond dit zo verschrikkelijk en toen ben ik voor hem gaan zitten en toen heb ik gesmeekt of die alsjeblieft thuis blijven of die alsjeblieft niet weg wil gaan en dat het buiten verjaardagen goed gaat en dat ik als ik mensen wil ontmoeten.

Dat ik gewoon wel buitenshuis dat doe nou en toen heeft ie een jaar voor voor de voor tijdelijk zij die niet niet voor altijd maar voor nu ja ik blijf bij.

Dat is de moeilijkheid wanneer er.

Wanneer hij het niet aankan en.

Ik dat stukje niet mee loop met andere woorden dat ik ook in mijn schulp kruipen en iedereen afwijst dan is het altijd van nou zie je wel dat het niet kan ik ben niet iemand voor de samenleving in kan hecht aan niemand mij hoefde nooit iemand te komen.

Het is eigenlijk altijd het antwoord op een probleempje want ik naar voren brengen ook afgelopen week nog jong laten we toch maar weggaan dat maakt het heel moeilijk vind ik echt heel moeilijk en.

Vorig jaar was het zo dat ik heb die zondag de hele zondag.

Dat we zeggen tot z'n zestigste of eind vijftigste heeft u dus een bepaald modus gevonden om om te gaan met een onbewust proces van van wegstoppen en dat was eigenlijk misschien nog wel.

Dat werkt heel erg goed en daar zijn barstjes in gekomen en dan is daar een strategische beslissing gekomen om om daarna op zoek te gaan met het idee daarachter dat als je dat allemaal omhoog haalt dat je dat dan ook verwerkt en nou ja noem maar op maar een ander middel zou ook kunnen zijn van doe dat nou niet.

En proberen hier en daar wat op te lappen en probeert de deksel weer op de punten te krijgen in de baasjes protestantisme.

Het is een heel persoonlijk maar dat verklaart wel enigszins waarom ik niet actief heeft bijgedragen aan het oprakelen van.

Heb je het wel eens met hem daarover gehad.

Ik ambivalent over de therapie.

Tien jaar geleden toen ik met mijn werk fout ging.

Ging het met de gezondheid ook de verkeerde kant op viel spontaan als flauw in ik kon de spanningen niet meer aan en op dat moment zei mijn ouders van borger nou het tijd dat je daarmee stopt wat hebben de mis wat ouder worden worden de zaak waar ik mee bezig was de consultancy en logistiek mee gestopt.

En op dat moment kwam er kennelijk ruimte vrij.

Om mijn oorlogsjaren verleden boven te krijgen en dat dat geloof je niet dat het zo werkt.

Man in mijn carrière heb ik nergens last van gehad.

Oh ik was doodmoe dood dood dood moet ik was druk stopt met werken word ik niet vooruit te branden ik als ik opstond pas een uur naar daarna wilde ik eigenlijk al weer gaan slapen en aldoor maar moe moe en moet uiteindelijk ben ik naar de dokter gaan en nou die kon niet helpt.

Alvast was goed en wel en ik zestig.

Toen ben ik naar een natuurgenezer gegaan.

Misschien kan niet meer helpen nou die heeft dan twee maanden geprobeerd met drankjes en met pilletjes en dat werkt ook al niet en zegt van joh maar vertel eens wat van jezelf een geven moment toen mijn verhaal deed men geschiedenis maar maar nou is me helemaal duidelijk jef last dringend verschijnselen.

Verdringing ik ik moest twee keer vragen wat ik begreep hem niet waar je het over had.

U wist niet eens wat u dan zou verdringen nu wij kennen.

Tweeëntwintig jaar een hoe op een feest.

Natuurlijk ik was een echt feestnummer en daar kwam hij ook en mijn enthousiasme stak hem aan en door zowel in mijn huwelijk als een joods huwelijk we waren d'r andere in die als vrouw had een vriend en mijn man.

Wim was ook had ook een vriendin en de ja ik vond het allemaal tot feesten wel leuk en maar dat gaat niet je kan niet allemaal vrienden en vriendinnen hebben en dan toch samen alles delen de zielen leek die ja die.

Dat past wel bij elkaar lieke en wim dat waren degenen die uitgingen en wij waren alle twee wel huiselijk.

Hij is in negentien tweeëndertig geboren en toen was ik de cv en.

Verlaten zeg maar dat ik in negentien achtendertig door mijn ouders naar gebracht en dan zijn indonesie gebleven.

Vooropleiding.

Ja voor dat was toen betrekkelijk gebruikelijk komt er al hollanders een maar ik heb hem ik heb mijn broer weer terug gezien ja dat ik dienst terugkwam ben dus in militaire dienst geweest onderhand andere indonesië en dat was en na achtenveertig.

Ik heb.

Toen al besefte ik heb de mijn vader en moeder gepraat allee die gaat moeilijk krijgen maar dat die daar een trauma voor hem spelden.

Nee het trauma zwaar is ik horen we hadden zagen dat de zitten gemeen kantje aan vroeger hadden de mensen getrouwd maar van men wist niet.

überhaupt niet dat daar had dus had je het niet nou zo zit het niet natuurlijk.

Maar d'r is wel iets van waarde in de zin dat trouwens worden nog altijd herkend en geholpen en soms.

'k denk ik adoreren van je confronteert met het grote zegt het moet gebeuren en misschien ook wel eens een keertje niet moet gebeuren.

Het moment dat je uit dat kan per komen bij elkaar ontmoeten.

Om de scholing die verstand erbij weer op te halen het zoeken naar holland toe en een holland twee jaar en één jaar schooljaar doen en vergt alles.

Van je inzet en dus komt dat andere niet naar boven.

En hoe dat nou precies werkt met die verdringing toestanden ik weet het ook niet meer hoe ging het verder want die zei van nou meneer wat zou ik dan moet je dat uit dat hij zich de hele systeem is op op om.

Die ellendige periode weg te houden werd het dertig dringen.

En hij zegt daar heb je het begin geen last van gehad omdat je druk bezig was theater.

Hier was nog jong maar het later dan ben je nog steeds aan verdringen alleen heb je daar de energie niet meer voor vandaar die moeheid naaiateliers en nogmaals ik geloofde het eigenlijk niet hij maar hij verwees me naar de rivier.

En ik kwam daar bij de riagg en die hebben ook een paar maanden een handje genomen die kwamen inderdaad tot de conclusie van inderdaad.

Morgen ga jij nou maar naar de sinai centrum.

Want dat is een die voor oorlogsslachtoffers dat je bent oorlogsslachtoffer je hebt last van een oorlogstrauma.

U haalt nou heel uw schouders met een schok naar achteren komen uit echt zo hard op oh ja er zo onverwacht.

Voor om het idee joh dat kan niet waar zijn en oorlogsslachtoffers ik ken een oorlogstrauma ik een kampsyndroom wordt benoemd maar zoals je het weer door.

Daar kon je daar kon ik gewoon niet nou eigenlijk niet geloven waaraan ik het merk is ik heb al jaren na de oorlog tot aan negentien tweeënnegentig nooit over gepraat.

En als iemand erover begon dan nou dan draaide ik me om met hè dan dan dan heb je het natuurlijk wel bestaan voor me maar ik wilde gewoon niet aan.

Vandaar dat de eerste vrouw en mij jongens stomverbaasd we waren dat ik geef moment droge begon te praten hè dat ik dat ik hier tijdens een kerstdiner aan de jongens het één en ander vertelde ik vertel dat ik een dagboek had.

En ik zag de verbaasde me op hun gezichten van de.

Kun je op je ons dat nooit verteld het specifieke moment weet ik niet.

Nou dat is wel iets van m'n vader ja omdat ze toch een beetje aan te kleden met een bij een speciaal moment ja.

Ja maar ik heb het zelf toen ook nog te lezen dat mijn eigen dagboeken en de dagboeken moeder had ik niet gelezen ik had het wel in de kast.

Schitterend dagboek en wat trof je iedereen eigenlijk het besef dan pas dat ik niet de hele tijd mijn hele leven beziggeweest ben van dat is mijn oma mijn omi is hoe ze heten.

En die heeft in 't kamp gezeten en heeft dit dit meegemaakt en dat geldt voor mijn vader ook daar ben ik niet mee bezig alleen als je dat leest.

Dan word je d'r mee geconfronteerd dan.

Ga je terugdenken aan weet je ook hoe heeft dat mens daarmee moeten we mee moeten omgaan wie heeft daar toch iets op gevonden en wij hebben daar als kind gewoon aan.

Nog niks van gemerkt hoe weinig mijn vader praat er niet over mijn moeder later die door zijn beiden overleden en ja je hebt nu spijt van.

Het had er graag wat meer van willen weten of alles wat ik nu weet staat zwart op wit dagboek van uw moeder.

Is een gewone heel gewone dunne schoolschriften van de matangi rianter vereniging en dat is een internaat in taak niet waarbij dus en kamp hebben gezeten tijdens de oorlog voor een stuk helemaal.

En zij gebruikten die snufjes die voor een stuk al gebruikt waar hè dus de school ja en en en daar schreef ze in de eerst met een pen maar toen.

In de met een stukje potlood verder h j a ik heb in de kluis liggen.

Is een huisje naast uw huis en daar zit de kluis is gaat het met de cijfers rolt.

Nee nee maar wel met een heel ingewikkeld en temperatuur ook in nee hoor nee hoor maar het is hier koel en dat is hier redelijk vochtig en dat is natuurlijk wat je nodig hebt de droogte helemaal.

Meenemen.

Wisten jullie van elkaar toen jullie in het kamp zaten dat je schreef.

Nee wat ik ben begonnen met schrijven toen ik weg was toen ik uit prestatie werd weggehaald door de japanners.

Ja want toen werd u tien elf twaalf toen werden de jongens en meisjes van hun moeders gescheiden.

Ja japanners hadden gedecreteerd dat als je tien werd dan was je volwassen en als jonge dan werd je dus we weggehaald en naar een mannenkamp toegestuurd en dat was in dit geval de en.

Maar wist u van uw moeder dat ze ze heeft zoveel geschreven moeten we wel hebben zien schrijven hè en hoe bewaarde ze die schriftjes.

Nou eigenlijk hoor.

Hoofdzakelijk op de lijst want ja je je zei iedereen had daar in dat je in dat jappenkamp bouwstaking maar ook richard had zeventig centimeter tot z'n beschikking.

Kijk eens.

Ik heb er dichtgeplakt heel regelmatig handschrift een mooi handschrift maar dat leerde je vroeger ook nog mooi schoon twee is voor ieder kind kreeg die de ik dat dus voorzichtig gooien.

Dit is wat ze noemen in maleisië baroin breekbaar spul.

Gebruikt u in de dagelijkse praktijk van het nu nog veel van die oude woorden.

Nee hoor maar maar toen ik met m'n moeder was thuis ook was gewoon hier in holland ja vaak.

Ja ze had ook een zekere nostalgie aan.

Ja kijk zo begon dat jan twaalf juli negentien tweeënveertig aan mijn lief.

En aan mijn lieverd die liever het zware dan haar man en haar twee andere kinderen.

Ja is schreef het toch min of meer in de vorm van een brief heeft ook zelf wist dat ze het nooit zo verstuurde en en begon de.

Twaalf juli tweeënveertig en waarom twaalf juli tweeënveertig.

Vandaag is het precies.

Drie maanden geleden dat ik mij en miljard op ons verjaardag dus 's avonds naar de paden amsterdam begaf in de auto van een zwitser om mij te interneren.

Toen regende het hevig het was een wolkbreuk nu op deze zondag wederom een plas regen van deze drie maanden heb ik nog niets verteld ik verscheurde vele bladzijden.

En nadien bleef mijn pens deel maar wat of ik aan jullie heb gedacht.

Oh zoveel gedacht ik weet niet waarmee ik moet beginnen.

Nu heb ik geen moeite om te schrijven hoe deze drie maanden zijn gepasseerd we hebben het goed maar het is toch zo treurig in in treurig ik val onafgebroken af en ben nu zesenvijftig kilo dat is negen kilo minder.

Dan voor de inval ik lijk ouder omdat een magere gezicht de oude trekken naar voren brengt de spanningen staan soms tegen je huid aan.

Maar ik houd ze binnen want hoe en waar moet je ze uit de ongezien en onopgemerkt in deze overvolle slaapzaal waarin wij leven eten slapen tussen.

Tientallen kinderen en zijn dertien families in deze zaal bijeengebracht mijn hokje is groot.

Tweeënhalf bij drie meter daar in twee slaap tafels met een bult zak en een tafel een stoel en koffertjes.

Ik kan het niet.

Wil je alsjeblieft de mythe dat moet toch gebeuren de kust binnenhalen en de stoelen neerzetten.

Mams staat hiervoor omringd door jullie drieën een album.

Met jullie alle ook de zusters en telkens sla ik het op ik wens dat jullie ook voor mij bidden bezet belegerd zijn door een duitser lijkt me heel erg.

Maar het zijn door een japanner een aziaat een volkomen anders dan de banken dat is zeer vernederend ik zal m'n hele leven geen jas meer kunnen zien.

J jan zeker ook niet meer hè.

Je vraagt je af of er niet nog meer schriften van zijn geweest want dan houdt het op ja of het kan zijn dat ze geen geen schoolschriften meer had dat natuurlijk ook heel goed mogelijk een plotseling op.

Drieëntwintig februari negentien vierenveertig en toen had ze dus nog bijna het hele jaar vierenveertig plus het hele jaar vijfenveertig nog om door te om door het wat want vijftien augustus was voor nederlands indie de bevrijdingsdag.

Maar toen was het kamp nog niet uit dat heeft nogal nog maanden geduurd.

En ze werd ook steeds hardvochtiger het gaat steeds meer tellen dat je te weinig eet maar ook de geestelijke ontberingen de ja jou ook daar grenzen in tot wat je aankunt en kunt verwerken en gegeven moment ga je over de apathie.

De verdere bladzij is teveel verkruimeld en daarom niet meer leesbaar er ontbreekt te veel om er nog iets van te maken maar ik begreep er uit dat er onderling veel jaloezie en haat en nijd onderling bestond.

Als het is hij zij kan heel erg mooi in weinig zinnen zijn gebruikt heel weinig heel geeft heel weinig nodig om.

Om dat duidelijk te maken.

Wat dat u daar zo mee bezig bent hè helpt dat op één of andere manier.

Dat is het van de therapie hè voor die tijd praat je niet over en bij alles aan verdringen en nou ben ik eigenlijk weer zo ver dat ik erover kan praten en nou praat ik er soms wel eens te veel over.

Want is nu hoog hè het tegenovergestelde of niet bijna tegenovergesteld zet me nu zo hoog ik ben nou zo.

Eigenlijk dat ik zeg van de mensen moeten weten wat er gebeurd is hè.

Je komt elke keer mensen tegen die helemaal niets vanaf weten dat vind ik niet zo erg maar ik vind het ik 't hart ik heel pijnlijk voor mijn ouders juist dat dat zij hebben zij zijn zoals mijn vader een militair en goed militair.

Maar ik vind het soms ook vele tot ik erover te veel over gepraat ook de dan denk ik van nou het moet maar weer eens een keer ophouden.

Dinsdag achtentwintig december negentien drieënveertig lievers ik lig al weer in het ziekenhuis want nu heb ik weer die z'n drie zo rolde van het ene in het andere tegenwoordig ik zal hier nu wel weer enige weken rusten.

Ik zag er wel erg tegenop om nu juist met het einde van het jaar weg te moeten van jillert en visie en mijn lokaal.

Wat nu toch al zo lang mijn huis is een vertrouwde omgeving is het voor me geworden nu zit ik hier tussen vreemde ik heb nog vier andere patienten op de kamer en mijn bed met springveren uitroepteken.

Een echt bed staat onder twee ramen en mijn uitzicht is schitterend.

Op de prachtige vulkaan kegel van de cinema boem op zacht glooiende heuvelruggen waarop hier en daar tussen groene dennenbossen aardige europese bungalows staan nu bewoond door jappe die ik in lange witte kimonos uit en in.

Ja luchtdicht krijg je het niet maar wel zorgen dat het.

Ik kan er wel over praten maar ik als je me nou vragen zou vragen leest een stuk uit nee dat nederland man denkt dat dat lukt het me tot nog toe niet gelukt om daarover zomaar zomaar voor te lezen.

Nou mijn maatje.

Mmm mmm mmm mmm.

Wij waren een hechte familie bij elkaar waren natuurlijk ja en dat.

Hoe ga je dat ja dat is een een logisch gevolg van dat je ja ik was toch wel zwerfkatten in de in de oorlog maar niet interessant aanvankelijk voor de duitse maar goed het gaat niet op.

Nee de mensen bij wie ik in huis was bleek in de oorlog nsb er te zijn we bij het niet niet langer dan twee dagen geweest maar ja die hij.

Je dan toch vast aan de gedachte aan je vader en moeder en ook en je lacht ja ja ja dat ook dat de bevrijding mee was dat gebeurt is het over het kleine broertje wou hoor.

Ja heel veel vrienden.

Wij hadden de uit kijk op de wereld.

Ik had het grote grote voordeel dat ik in de oorlog in nederland was.

En toont steeds bij mensen ben opgevangen ziek ben ik pas niet interessant voor de toen de duitsers binnenvielen de tien mei negentien veertig toen was ik vijftien jaar nou de past niet interessanter zich weer gewoon naar school ging daar hebben yes naar amersfoort.

En er maar het nadeel van ja 't is dat hij.

Kamp heeft gezeten daar heeft hij de school de lagere school moeten doen door mijn moeder ehm.

Dat brak nou als het gat van betwijfel ik wel.

Dat als ik het niet een en wetenschappers figuur en dat heeft alles wat ik heb gedaan had jan had ook gekund maar hij heeft gehad en.

Dat heeft hele psychologische effecten en ik denk dat over het algemeen.

Partij als slachtoffer gezien van de oorlog en dat is ie ook volmaakt.

Maar meer naar mijn persoonlijke analyse om die reden en die die achterstand die waarheid niks aan kon doen maar die hebben wel dagelijks voelde dat hij.

Niet op kon eens tegen mij zegt dan jij hebt je hebt succes in je leven gaat daar heb ik tegen moeten opboksen en er was heel eerlijk van hem want zo is het toe.

Vluchtte worden ons dagelijks uitgereikt een pisang per persoon of twee kleine markiezen huis of een kleine djeroek rokje mandarijn minimaal minimaal.

Wat zijn we een banaan en een markiezen ja dat hun vrucht een kleine vruchten rooie vrucht.

Maar in elk geval nog meer dan in sian waar we vaak in een week of in tien dagen helemaal niets kreeg naast het andere voedseltekort we kunnen hier nog genoeg eten niet over daar maar nog niet te hebben om de andere dag bak ik nu brood nou dat.

Dat later helemaal over waarvan de samenstelling al eerder is vertelt het gaat heel best op een houtvuur van gesprokkelde takjes en bamboe tjes.

Die het overal moet zien op te scharrelen dat was mijn taak later moest ik ook naar buiten om hout te houden.

Hun en zo ja wat stelen betreft dat wordt hier druk bedreven door de eigen kamp mensen of door lijf van buiten je kunt niets onbeheerd neerzetten het is per se gestolen of letterlijk van alles wordt gestolen dat je vergeet dat.

Daar ben ik toilet een reep of tandenborstel of tandpasta toe voor mij werden er ook al veel tandenborstels.

Gegrapt dat heeft zelfs al geen geen tandenborstel meer en poetst zijn tanden nu met zijn vingers tandpasta bezit ik al in acht maanden niet meer nadat mijn laatste.

Nu werd leger druk door een dief mijn tanden poets ik nu gewoon met zeep het gaat overigens met mijn gezondheid al peter al beelden mijn vriendinnen nog niet hebben dat ik weer aan het werk ga ik kan.

Vaak nog zo vreselijk moe zijn gewoon weg dood op na één of andere bezigheid.

Wat voor werk deed.

Wassen kleren wassen voor betaald nee hoor maar iedere in z'n bezigheden zijn.

Oh dus ze de vrouwen het onderling verdelen ja ja ja maar haar vriendinnen die zeiden van kom op je moet eerst aan een sterke groei mag werken.

Keer mijn was is juist gedaan in luiers en babys goed nu te wapperen en heerlijk windje dus dat dat het als haar taak.

Meijer laat je eet hier als een wolf het is haast niet te geloven zijn eetlust is onstilbaar hij is zo afhankelijk als een kind van één of twee jaar ik moet hem vaak wegjagen zo hangt hij om me heen.

Dat is ook iets erg liefs hij lijkt als twee druppels water op onze ton hüllen portret te staan als altijd onder wat bloemetjes en een lege asperge blik met water op mijn plank boven mijn bult zak matras gestart.

Velen kamp kamergenote vonden ook dat en ton eenzelfde gezicht hebben dikwijls heb ik daar zo in en zet ik hem te bekijken daar heb je mijn tom dezelfde grimassen dezelfde lag.

Dezelfde manier van doen en laten.

Liever jonkies alle twee de grote en de kleine wat ben ik trots op jullie jan wat mogen wij gelukkig zijn met de kinderen en wat waren wij altijd gelukkig met elkaar bij mogen samen wel niets meer bezitten we hebben wel ons drietal en onze onderlinge liefde die ik veel met een hoofdletter mocht schrijven.

Ja.

En ze heeft het altijd over bijna elke dag bijna elke dag.

Zou je ook zondag houden jan onze zondagen weet je wel jan dat was de heerlijkste dag.

Van de week dan stond je extra laat op kreeg twee kopjes koffie soms de radio aan en de daily courant kwam er bij te pas en je benen op een ander doel om een uur of negen gingen we wat tennissen maar dat is toch al lang geleden voor de oorlog begon want toen begon eerst goed voor jou.

De razende drukte in het ergste.

De uit ijzigheid.

Dat was je veel weg lang weg dat was het tot dan toch leeg en stil in mijn huis komt het ooit wel weer terug dat we samen zijn met ons vijven nee dat geloof ik niet meer voorbij is die tijd ze was maar heel kort maar goed enig en vol warmte dag lieve.

Uit die om aegon omhelst juli dag dag.

Bezig morgen weer verder het was net of ze houden maar.

Ja 't was er wel een een een breekpunt in z'n leven dat dat ie stopte met werken hè dat heeft het wel dat we zonder aanleiding tot van alles en dan inderdaad kiezen voor nou goed dan gaan we lekker op uit trekken en dan kopen met een camper en.

Smeren 'm en dan heb je meer tijd voor van alles en nog wat zaken met je het het geijkte verhalen.

Toch helaas veel voorkomt hè dat je veel hoort dat opa z'n hele leven nergens last van gehad heeft en hij z'n pensionering opeens over de oorlog begint en wat ie allemaal heeft meegemaakt en niemand wist daarvan en dit is ook weer zo'n geval.

Helaas heeft dat dan hè maar om daar om daar heel veel aan te koppelen dat jaar dat ik ben geneigd om dat niet te snel te doen ik zie wel in dat je makkelijk allerlei verbanden kan kan leggen tot wat wat ze gedrag nu en en en en wat hij heeft meegemaakt maar ik voel met net zoveel recht kun je zeggen dat.

Dat het allemaal geen verbanden leggen.

We niet.

In een met helder water en de modder geboden want je moet dan geconfronteerd worden met het verleden.

Ja ik heb er nooit last van gehad wat goed dat ligt dan ook een beetje meer karakterstructuur.

Begrijpt u het van hem ja ik begrijp en heeft minderwaardigheidsgevoelens moeten overwinnen.

En.

Ja daar zijn verschillende wegen voor en daar zijn verschillende oplossingen voor en dan komt die kan ja er komt toch in hun omgeving waar veel over kunst en wetenschap wordt.

Nagedacht en waar mensen graag op dat niveau willen praten en hij had dat allemaal niet heb ik daar tegenop kon het ook niet hebben brengt enorme spanningen teweeg in tuin.

Ik ben bereid met alle toegeven dat ik ik ben geen psycholoog en maar ik denk dat wat toch veel belangrijker eigenlijk is.

Dan de dingen waar het dan op een gegeven ook opgegroeid is geworden.

Als je dan zegt van ik ik wil weg of ik moet weg hij zegt ik wil ik moet weg want ik ben een blok aan je been.

Dat is ten dele waar mijn leven is door heel heel erg veranderd ik ik ben niet meer de kan niet meer zo spontaan zijn ik ben het wel als ik tussen m'n familie ben maar als je allebei is dan.

Daar let ik altijd op jo iedereen vindt ook dat ik dan nou niet de echte maar hij is meer dan waard is hij is een goeie doen is het is zo'n fantastisch mens.

Maar als die in de put zit dan wil die dat ik mee kon in zijn wereld.

In zijn put in zijn put en ik wil ik niet want ik wil mijn eigen wereld in en daar loopt hij niet in mee dus ik ga wel mee een stukje in zijn wereld en hij kan niet meer lopen hij kan niet meer lopen.

Ik moet ik moet ook in dat diepe ik moet meevoelen en dan proberen om weer weer gewoon op te pakken zo is thuis is nou en dat lukt.

Lukt altijd wel de ene duurt het heel lang en de andere keer duurt kort het hangt van mij ook een beetje van mij af als ik als ik echt in de put zit.

Dan krijgt hij ook kracht en dan.

Werkt het zo als het slecht gaat met de gaat het goed met hem zwartwit gezegd.

Het is heel zwartwit gezegd is dat we waar waren want dat heb ik vorige week ook gemerkt toen kon ik het ook niet aan en alles wat er om weer opgerakeld wordt en.

Doet door dit gedoe ja want dat wou ik nou net vragen u zegt eigenlijk zijn we alleen maar goed in dit huis in deze tuin en ze met z'n tweeën zijn maar nu nu ben ik er ik heb zelf dan maar mijn hond meegenomen dat gooit dat jullie door de war.

Nou het is nou het is wel zo dat ik vanavond liep vorige week toen ik het niet aankon zei.

Omdat ik boos was boos dat ie dat inbraken in onze rust want wij hadden een vakantie van acht weken in thailand gehad en toen heeft ie geen moment of dat overdreven geen dag is die zonder die druk van z'n ouders en van de oorlog geweest en toen we.

Thuiskwamen in zijn eigen omgeving samen toen werd ie rustig werd ie weer blij stinken en fluiten.

Tot dat nota bene dat dit allemaal weer komt en vorige week zei van ik ben eigenlijk boos en komt er weer aan hoor sinds een paar dagen huilen niet en dan is 't komt er weer aan.

Maar dat die neiging heb je van mensen en als je moe bent dan denk je ik ze niemand meer te zien laat maar massale blijven maar dat kan ik niet.

Dat je niemand meer ontmoet want ik.

Maar hij zou dat kunnen hielden heeft aan ons samen genoeg heeft niemand meer nodig.

En dat is te weinig je moet vrienden hebben en hij kan alles uit naar mij en ik wil zo graag die kon het alleen niet meer draag ik heb dan ook een paar jaar geleden gesmeekt aan van laat je kinderen mee dragen.

En die wilden graag die kregen geen kans en dat is allemaal de laatste jaren gebeurt kinderen zijn de bij betrokken en dat is voor mij makkelijker.

En voor de kinderen zo fijn dat hun vader dan ook hè dat zij ook in die plaatshebben dus dat hebben we allemaal gewonnen dankzij toch het leren praten.

Tien jaar over wat er nu of komen.

We hebben een.

Ik het toch maar even kon zien maar wist dat het goed maar de dat je leefde ho dat zoveel schone schijn in.

Het loopt soms overeen je ik kan soms wel schreeuwen of iets geks doen willen doen om een uitweg te krijgen voor al die opgekropte gevoelens en gedachten maar altijd keer ik mij dan tot god tot jezus die mij tot nu toe heeft geleid daglicht verlengen mijn slecht is nu vol en moet ik weer.

Einde vergeten we elkaar niet en ik bid voor jullie door het voor mij.

Dat heeft een mystieke band om ons heen een band van goddelijke liefde.

Ik zou het ook wel heel intiem.

Maar ik wil wel dus dat daar heb ik gedaan dat gelezen wordt en dat dat iets gaat dat je ook die hier.

Ik heb begrepen dat je dat wel degelijk kunnen doen en dat je het kunt laten behandelen maar even goed dat nu.

En die heb ik het vermenigvuldigd met ik heb gegeven dat dat dan bewaren voor de kinderen kleinkinderen dus toch zonde dat dat weggaat.

Munchen document.

Ja.

De hele sessie met ja ja.

Ja ik vind dat ik vind het wel mooi als ik heel eerlijk ben dat je bij het leven.

Maar ik vind dat ik zou het fijn vinden als ik een hele gelukkige.

Happy go lucky vader haalt gehad maar dat geldt voor iedereen altijd dacht.

En bij tijd en wijle op komt dat ook wel terug maar ik kan ook niet heel veel aan doen anders dan af en toe daarmee bezig zijn en met hem daarover praten maar dat gaat dus nooit heel erg diep en en erg heel erg lang duren.

Dat niet dus het heeft voor mij niet veel effect ja ik vind vindt vindt vindt vindt vindt vindt rond vormen.

Hij zegt dat u te veel baat bij heeft gehad en ik voel het ook niet heel erg ver door omdat ik bij mezelf weleens denkt van ja gaat het dan zo geweldig.

En hoe gaat het nu met uw broer denkt een stuk beter gang gaan want ik vind dat hij er niet meer zo voortdurend.

Negatief is over deze periode het begint een beetje weg te zinken in het verleden.

En daar ben ik wel heel erg op dat daar wat optimistischer daarover zijn vooral de laatste kan zolang en krijgt.

We hopen dat dat zo blijft eiste had teledoc is.

Tot zover de laatste damokles.

In oktober negentien achtentachtig werd de eerste uitgezonden in ons programma heeft dus bijna veertien jaar bestaan om veertig jaar lang iedere week een uur radio over mensen op de grens tussen waan en werkelijkheid over gevoelens die hun schade op het dagelijks leven gooien.

Oh zo.

Een overspannen de spelletjes die families met elkaar en met de buitenwereld complex waanidee hoor en ook over indianen wilde plannen muzikale reis de wijzen op een boot in een nieuw verdwijnende belgische dorpjes.

Oh.

Van alles om alles is ijdelheid.

Er komt een eind aan alle.

Het is een.

Damokles programma waarvoor je als maker spreek je nou niet helemaal maar net niet helemaal naar je zin was terug kon gaan naar die geen het over kon doen.

En waarbij weken en soms zelfs echt de aandacht hebben voor één bepaald verhaal één persoon één bepaald onderwerp niet zo heel goed de radio.

Gewoon maar bij een heel nieuwe wereld ingeluid kom scheppen met allerlei toevoegingen ingeluid.

Met grote ogen soms ook gesloten oogleden gewoon de luisteraar ja.

En veel er natuurlijk al op hetzelfde tijdstip.

En dan geheel en al via de weg van het programma stonden.

De frustratie af en toe wel voor de uitzenddatum af.

Als je denkt dat je een zee van tijd zijn veel even wat dingen kan hier monteren is die daar vaak voor je het weet en dan moet je toch moet geven.

Met die zes praten of toch nog even een rondje lopen met je onderwerp altijd liep in dat bos achter de schuur werd natuurlijk vaak dag- en nachtwerk.

Het in elkaar zetten en toch en toch en toch.

Op een werkelijk ook volgens mij denkt iedereen dat met groot plezier en ik heb van meerdere collegas hoort bij het monteren van de laatste de laatste damokles die ze maakten de tranen in de ogen sprongen.

En het waren niet alleen de programmamakers waren ook de twee van de harde kern die nu nog over zijn gebleven.

En die ook een beetje met lede ogen overleden het programma zien verdwijnen.

Alles is ijdelheid.

Het om noemt.

Tot zover de laatste damokles ooit pijnlijke herinneringen samenstelling en techniek erika mann.

De komende twee maanden herhaalt de kro een aantal afleveringen uit de afgelopen veertien jaar damokles radiodocumentaires daarna valt het doek definitief tot.