Damokles

Ook wat sneeuw middagtemperatuur morgen rond het vriespunt dit was het nieuws.

Mmm even na middernacht welkom bij de kro via radio één en twee ook deze nacht tot.

Drie uur kunt u terecht bij het caro nacht pastoraat in het telefoonnummer is nul drie twee nul twee vijf zeven vier nul nul nul drie twee nul twee vijf zeven vier nul nul.

Mmm gehaald.

En hoe kan god dit nooit toelaten dat kan ik nog wel blijven geloven in god dat hij dit omdat hij dit toelaat mijn idee daarover is dat wij dan een verkeerd adres aanspreken voor het kwaad in de wereld.

Ik denk dat dat mijn oplossing van hoe ik moet omgaan met de ellende in de wereld voor mijn deel dan hè dat dat gelegerd feitelijk arts ben geworden.

Tussen de grijstinten van baan de werkelijkheid in het verdwijnend contrast van de late schemering zoekt de waarheid naar haar zelfportret.

Een gevangen in beeld en geluid.

Kro 's radiodocumentaire nieuwslicht mensen gebeurtenissen.

Mmm kilometer twaalf.

Mmm.

Het is toch een metropool is een geweldige metropool geworden en één van de dingen waar je dat a merk is het geluid.

Dat wij nu om ons heen horen van het verkeer dat hier langs deze weg voorbij trekt.

Ongelooflijk wat een en het is nou nog zon.

Zondag ja dus door de week kun je hier nauwelijks meer rijden dan staat hier overdag gewoon in een dikke rij autos die die wachten om verder te kunnen rijden.

Hier aan de overkant anders kapotgegooid hecht aan gebouwen glaswerk kijkers zouden staan.

Een in de buurt waar destijds een enige tijd geleden een grote rellen zijn geweest en waren er vernietiging en zijn aangebracht aan de gebouwen die er staan wat je hier daarvan ziet is nog niks vergeleken bij wat een eind verder en de echte chinezen weg.

Oh dat is een eindje verderop is nog erger dan dit helemaal geen enkel gebouw en wat ik dan weer zo wonderlijk vind 'k wil daar wel huizenhoog een echte hollandse molen boven alles uit.

Ja dat klopt dat is één van de dingen die je nog herinneren aan de tijd dat de nederlanders hier zaten maar wie goed kijkt ziet wel meer dingen en nederlandse.

Welke wijk bos staat nou eigenlijk de nederlandse woonwijk die was hogerop in het zogenaamde staan hier vlakbij de zogenaamde zoals de jan pieterszoon coen begonnen zich uitgebreid in huren.

En die ommuurde stad ligt voor ons gezin links van ons naar het noorden toe.

Midden tussen tussen al die kapotgeschoten en bijna het is niet zomaar uitgebrand en gebombardeerde huizen.

De staat dus een juweeltje bestaan hè dus voor het huis wat toen het werd opgericht zo heette het landhuis van de de klerk dat is gebouwd in de eerste helft van de van tevoren van de van de achttiende eeuw en het was dus zijn prive woonhuis daar is heeft daar gewoond tot dan die.

Van een generaal van nederlands indië voormalige indië overleden is en daarna heeft het huis in de loop van de jaren allerlei functies gehad in onze tijd in ja zeker aan het eind van onze tijd was het.

De zogenaamde 's lands archief dus het archief van van nederlands indie zat op op alles ja.

Maar waarom waarom willen jullie zijn wel ja tuurlijk maar heeft het nog niet gezien.

In deze vorm nog niet gezien nee nee dit is de eerste keer ik wist dat het heel mooi zou zijn dat is nog meer dan ik moet een van had voorgesteld zo mogelijk ja ja ja ja want natuurlijk heel bijzonder is dat dit ook voor het eerst zie ziet daar in de achtertuin.

Waar we nu tegenaan kijkt ziet u een klokkenstoel staan het witte poortje wat zal ik maar zeggen daar hangt een klok in.

De bouw en die klok is in het ongeveer in mei van dit jaar door de stichting oud jakarta.

Maar wat ik dan nog steeds voorzitter van ben aangeboden aan dit huis ik ben een beetje trots op dat dat dat dat het ons gelukt is om om deze klok zover te krijgen dat die hier nou ook echt hangt.

Zullen we even de klok mag het mag van mij wel aan niemand is er.

Weet weet wat ik een wonderlijk vindt dan praten je zo over details hè over een klok.

Ja die er hangt zijn die dan mooi klinkt en dan uiteindelijk en en met veel gedoe hier naartoe gebracht is en zo en dan heeft ie zo veel leprapatiënten behandeld.

Het is niet strijdig met elkaar.

Maar 't ja het zijn twee twee aspecten van van mijn leven die die die min of meer los van elkaar staan maar dat is een andere wereld ja deze wereld waar we nu over hebben de de de geschiedenis van deze stad en het en het bezig zijn daarmee aan het zoeken van oplossingen voor dit soort.

Problemen ja dat is dus zeg maar een soort hobby van mij maar dat is het eigenlijk altijd geweest ik ben in deze stad geboren en getogen en ik ken het duimpje.

Heb je anders nog ingeplakt gebruikt al vrij gauw nadat ze klaar ja jazeker en hier ook met teksten.

Tuurlijk dit was vlak voor ons vertrek was deze reportage uit een krant was al verschenen dus die had ik al een film rond wim van der kouwe dit en zette het nieuwsblad van het noorden geloof ik eerst niet win en wat is de ondertiteling.

De ondertiteling wim van der kooij weer terug naar vogelkop op nieuw guinea daar zijn we dus begonnen.

Op nieuw guinea nieuw guinea tegenwoordig heet het irian jaya ja dat kan je papa zo heet dat tegenwoordig weer gewoon papoea papoea.

Al met elkaar staan praten weet je nog hoe dat is dat oh dit is op en daar heb je ook geinterviewd weet ik nog wel.

Mijn tranen.

Ga gaat natuurlijk ook doorheen op dit moment.

Geweldig hè.

Laatste hebben we nu zijn aangekomen die heeft natuurlijk in ons leven een geweldige rol gespeeld zijn begonnen die kinderen zijn hier geboren lepra werk is voor ons hier begonnen als een soort.

Negentien zevenenvijftig zijn wij hier voor het eerst komen nu ja toen was er wel iets primitiever.

Maar het was nog wel nog zouden vliegveld maar wij zijn natuurlijk ook hier aangekomen en met de boot uit dus dit is niet veel veranderd is wat groter geworden de ontvangst hier maar het is nog altijd dat we dat spannende vliegveld zo aan het eind van en is weg.

Dat zeg ik niet.

Klinkt voor engelse.

Er zijn zowel zoals de rosse buurt.

Maar we zijn nog iets nog een hele kwam door een hele boot vaak niet boot nu moeten we nog met de boot naar de walvissen.

Ja misschien drie kwartier drie kwartier varen hè ja dat dat dat dat hebben ze moeten doen destijds omdat er toen op de vaste wal geen ruimte was om daar een vliegveld aan dat was en is gedeeltelijk nog steeds olieconcessies.

We gaan de boten.

En.

Hoe zag dit er vroeger uit.

Vroeger was dit de weg waarlangs wij naar de leproos.

En dan rij je eigen recht toe door het oerwoud het was gewoon een weg die aan beide kanten door oerwoud was opsomt was het er achter.

Nou het was een verharde weg maar heel slecht en werd wat verhard door door afgedankte olie dus het was wel zo dat ze tussen de gaten door moesten rijden om er te komen.

Afgedankte en olieresten vind ik het dat ja dat we dat hadden ze hier veel dat is een olie plaats hoorde ik weer langs deze wegloopt de pijpleiding naar klaar mono wel als de die nu nog op dit moment vloeit van de week laat wat druk wordt teruggepompt en dat wordt naar de kust afgevoerd als deze leiding hier.

Nou dit lag er toen ook al in negentien af.

Ah boven de grond dat weet ik niet ja ja kijk maar verder was er alleen maar het verder niks en nu is het helemaal op werk bijvoorbeeld een en je hebt de indruk dat is een zeer geciviliseerd winters is voor mij helemaal nieuw.

Een geciviliseerd groter wordt dan nou ja voor het begrip van hier.

Het ziet er naar uit om het ziekenhuis te zien.

Ja natuurlijk maar ik heb wel gehoord dat de verhalen die ik gisterenavond te horen dat het er heel anders uitziet dan het gebouw is er niet meer.

En daar hebben ze nou een nieuwe steden gebouwd nergens is het mij verteld dus dat zal ik zometeen 'k zakje was ook wat veranderen in het ziekenhuis nou eigenlijk gebouwd.

Nou dat is begonnen door kijk je op de dag dat het ziekenhuis die barak die houten barak wat voor ons het hoofdgebouw was dat is eerst een gevangenis geweest.

En voelt hij nou ook dat ie een beetje zenuwachtig bent ik ben niet zenuwachtig nee maar een beetje nou opgewonden daar zo van.

Ja dat ben je natuurlijk altijd een beetje als je iets terug gaat zien wat je wat je met je hele tijd liet beleefd hebben en wat je leven is geweest dat wat een stuk van ons leven sindsdien ben ik nooit verkopen.

Je hebt natuurlijk een klein ventje heeft zijn.

Ah.

Dit is sander over he.

Hij was één van onze verplegers die in één van de buitenposten staat en wat ik dus heel dat contact mee had en heeft dan kan je mee samengewerkt dat later is hij bestuursambtenaar geworden denk ik ja ja ja ja we waren allebei wat.

Zeker als die dan staan de dan die van van lottum die een dan een die bestuur een ontmoet hij snel een hilarische gehad dit verlamming aan zijn rechterhand zijn ziek en hij is nu met pensioen.

Maar het was een idee van een ontmoeting van van campagne zal ik gezegd die we hier gaat hebben ja ja.

Hij zit er niet best bij hè dat valt me nog mee zoals u uit maar ik vind het ook het huisje niet aangenaam is voor deze mensen paleizen valt dit is nou op.

En.

Was één van de beide zwitserse verpleegsters die.

In de jaren zestig hier zeven via die hij zestig deed zijn gearriveerd en sindsdien hier ook beide gebleven zijn en beide dus inmiddels getrouwd zijn met een paar duitse onderwijs een broer ontmoette ik zie d'r daar denk ik al stakingen.

Zo eindelijk dan dat zij hebben we daar in de branche goed goed zo.

Ja is is geweldig.

Het hoofdgebouw is helemaal afgebroken praten over van zijn er nog bij die ik nog ken.

Over.

Ja je gaat het zo een klein beetje door heel leuk eigenlijk uit daar op dat terrein van de.

De eerste kennismaking met die met die met die twee patienten die naar nuenen naar buiten zijn gekomen ja dat dat was een leuk moment.

Wat betekent het voor jullie eigenlijk ja want betekent zuster ruth zuster het is voor mij de.

Ja dat dat zeker maar maar ook iemand waar we met heel veel respect aan denken.

Zij en haar zus moet er wel bij gezegd worden zich hebben ingezet voor dit werk.

Dat was een leven dit werk als hun leven en eigenlijk voor ruth geldt het nog een beetje op want ze is er nog veel hoor en resten gaat er ook altijd naar de kerk natuurlijk maar alles wat met de kerk samenhangt of het nou een koor is of weet ik veel wat er doet mee honger had u wel eens lepra gezien.

Nee nee nee nee nee voordat ik hem opnieuw meer kwam had ik geen lepra gezien maar ik heb dus wel wist was natuurlijk wel wat was maar echte patient met nooit gezien en een plaatje.

Nou dat weet ik kijk ik denk het wel.

Als ik zou denk ik wel eens een plaatje meteen maar labour leer je niets van pleit dan krijg je alleen maar die die die die akelige gezichten en zo maar er zijn natuurlijk heel andere van 'k heb het lepra beeld leren kennen in de tijd voordat wij hier kwamen toen hebben wij veertien dagen in manokwari gezeten bij dat talrijker en die heeft toen.

Mij ingewerkt gewerkt in het lepra perplex.

En wat was de grootste les.

Nou dat je d'r niet bang voor hoeft te zijn dat was ik denk dat dat als dat zo gevraagd wat dat dat de belangrijkste.

Les was die die wij wel leerde en dat was wel nodig dat je dat leerde omdat natuurlijk het algemene beeld was dat dat je dat eigenlijk wel bang voor moest zijn.

Het is ook bekend dat in veel landen waar lepra voorkomt artsen ook nooit aan de patiënt kwamen en en dat ze dus de status op een op een voor zich neer te zetten hè zodat laat.

Die raakte niks aan dat met die patienten in aanraking als het gelukkig is die tijd is nu helemaal voorbij dat doet niemand meer maar dat dat kon en dat je dat dat dat.

Dat ja dat is daar dat hebben we daar geleerd.

Roken en in zekere zin is dat ook een doorbraak geweest natuurlijk.

Hu.

Is dit nou de oliehaven dit is een deel van de olie uit want het is niet de officiële haven.

Nou de daarmee bedoelt waar de waar de waar de civiele schepen aanleggen zodat ligt veel meer die kant uit dat we gisteren geweest zijn.

Waar de dus van hieruit gezien naar het noorden toe het is hier ook niet zo mooi nee dit is een typische zaak.

Gehavende schepen met met met gek volgeladen met alle mogelijke dingen ga nou toe naar naar een plaatsje dat geert mak won en dat is de eerste wat grotere districts plaats als hier van het noorden.

Vaart vanuit vanuit storm langs de kust dan barst op een gegeven moment bij de wat vroeger heette de kaap de goede hoop en en nou hoe het nu zit weet ik eigenlijk niet.

Kaap de goede hoop dat dit hier zo ja ja ja zeker ja zeker ja ja ja en dat is.

Zo ging zo ging het vroeger altijd hè met de boot.

Kijk wij moesten vroeger met de boot we konden niet tegen kon er niet over land de dus zoals het was maar één mogelijkheid om je te verplaatsen en dat was met de boot tenzij je dus het binnenland in ging als je het binnenland echt echt in het binnenland ging toen meer dan moest je lopen en dat dat kun je dat dat dat nog niet dat waar de zijn de dieren dan moest lopen.

We gingen ervan nou dat was een heel dat ze nog een hele voorbereiding omdat ze vaak een paar weken op aan de wandel waarde zou maar zeggen door het binnenland en dan moet je dus voor een paar weken ook je voeding meenemen je kleding meenemen medicijnen die we onderweg ons als een zeg maar een medische patrouille die werd zoals heet.

En dus de medicijnen moesten mee en voor al die dingen waar de dat daar waar de pakte blikken voor gemaakt die gedragen moesten worden.

En de dragers moesten dus ook hun eten en voeding meenemen werden hadden we altijd bij ons een paar verplegers en een drie vaccinaties was er altijd bij dus die de vaccinatie of regelde kortom dat was een hele staf die dan meeging op tournee.

En dat kan af en toe als je vol.

Vol ontplooit waren dan dan liep daar zowel een een een ring van een van een van een zestig man door het door het oerwoud in dragers en en een tournee van ja ja ja ja dat was een hele belevenis wat en nee.

Niet ja wat ons betreft wel alleen mannen want wij huurden alleen dus de mannen in maar aangezien de en veel van die mannen dachten nou ik vertrouw het toch niet helemaal als mevrouw allemaal dagverblijven liepen die achter ons kwam ook nog eens een stoet van de dames.

Die die dan met met een werd met dat soms met kinderen op in het op hun rug in maar ik heb er ook nog achter die stoet aan liggen.

Bij het merendeel van de dorpen waar wij hier in het binnenland naartoe gingen in het binnenland is dan moet je je voorstellen dat het niet meer was dan een dan een dan een kale plek waaromheen een aantal huizen een aantal huizen stonden op palen.

Dit ja ja ja misschien dat een beter woord vader hun woonhuis meer was.

Dit groot is het land anonieme oerwoud ja ja ja ja daar moesten we dus doorheen lopen dat was niet anders.

Jawel ja nee nee ze werden kijk de mensen wonen dus in dit dorp moet er wel bij zeggen dat ze normaliter niet in die dorpen aanwezig waren.

Want ze werken dus normaal in de tuin daaromheen een hele in ja op het land maar dan moet je vast dat zijn ja misschien dat er straks toch nog wat van zien dat dat zijn tuintjes waar ze dan werken in doen maar ze werden dus voordat wij kwamen werden ze opgeroepen dat ze op die en die dag moesten ze aanwezig zijn in de kampen.

Want dan kwam er een patrouille van en in dit geval de dokter maar dat kon ook iemand anders zijn maar de nog en dan kreeg ze dat geregistreerd in handen een touwtje met knopen daarin gelijk aan het aantal dagen dat het nog duren voordat de dochter kwam zal ik maar zeggen.

En en na de laatste knoop kwam de dokter moest ze dus in de kampongs zijn en dat dat dat ging merkwaardig goed is geen angst.

Nee daar hebben wij hebben wij weinig moeite mee hebben gemaakt geen moeite gehad met angst en hoelang waar was je nou ik heb wat tournees gaat van vijf weken vijf zes weken.

Nou ja goed ik ben benieuwd hoe het eruitziet nu nog uitzitten opstap had ik wel even gelopen worden.

De ontvangsten.

Ja geweldig hè dus professioneel geweest.

Wat vindt u d'r nou van man helemaal.

Een misvormd door lepra z'n voeten kapot handen helemaal krom hier.

Ja.

Ja dat is natuurlijk het beeld van tegenwoordig dat kan nu de man die lepra had die wat vroeger voor zijn leven veroordeeld maar dankzij alle ontwikkelingen medische mogelijkheden worden dat gewone mensen zijn.

Bang weer vorm zijn mee en dat is denk ik ver ja de grote van lepra bestrijding van deze tijd.

Dat je de mensen dus als je ze tijdig te pakken krijgt ze zelfs helemaal geen geen misvormingen meer maar als ze wel hebben dan is het in het merendeel van de van van de wereld begint men nu door door te krijgen dat je als die een keer gestopt is ook voor die afwijkingen niet meer bang hoeft te zijn dat was vroeger wel zo één keer lepra altijd weg.

En dat is de grote verandering tot de dood veroordeeld en.

Zou je aan hem kunnen vragen of lepra nooit in de weg heeft gezeten want het is natuurlijk wel heel mooi dat die man triëst maar had ie niet artsen willen worden.

Of ik denk dat een heel vreemde hem overkomt proberen maar.

Even doorbladeren met het.

Wat vond u hiervan zegt dat deze mensen speciaal voor u waren gekomen.

Een heel aandoenlijk moment om daar dus bleek dat er verschillende mensen ook patiënten maar ook mensen die mij nog kende van toen meewerkende binnenlanden hieraan waren gekomen om ja om ons te ontmoeten zoals dat was heel heel leuk.

Ja ik was er kapot van.

En ik vond het zo fascinerend dat die daar weer die alexander ontmoette.

Ja ja ja ja dat is ook met een mooi voorbeeld hoe hoezo door die mensen toch weer geaccepteerd nu weer geaccepteerd worden in hun gemeenschap want hij werkt als hulp verpleger.

Niemand is wederzijds geamputeerd willen op twee protheses rond en die heeft dus een daar ja op welk moment dat precies gebeurd is weet ik niet maar in een punt destijds heeft hij dus een opleiding tot hulp verpleging gegaan en dat is het werk wat hij nou doet hier op deze hun op.

Laat ze heel moeilijk beweegbare ik zijn ook erg.

Omdat ze met z'n gemutileerde handen en zonder voeten loopt iedereen rond nee dat is bewonderenswaardige prestatie die die dat doen maar ik vind het ook een mooi voorbeeld van de zeg maar wat ze dan noemen de integratie van die mensen weer in de maatschappij er wordt daar volledig uit.

Tenminste die indruk hebben wij d'r van gekregen.

Misschien een beetje gek op een gegeven moment heeft lepra u wel gegrepen.

Ja maar ik geloof niet dat dat zo gek is en ik denk ook niet dat dat alleen maar het geval is.

Ik denk dat als je daar intensief mee bezig ben en een aspecten van lepra leert kennen zoals in de situaties in het binnenland als de situatie is hier en en en nou ja voor noem maar op dan en je bent er heel intensief jarenlang mee bezig dan ja dan gaat ie dat zal dat doen ja dan dan dan blijft dat iets wat wat u.

Interesse belangstelling en volgens blijft houden.

Want het is natuurlijk een heel het is ook een heel boeiende zaak ziekte is is boeiend.

De patienten zoals die ze meemaakten een boei zekerheidjes hier meemaakt en het volk ze hier ja dat dat niet maar ze kan er allemaal nog.

En dat en dat en dat het is intussen een kleine gemeenschap in het algemeen hier ook in het binnenland ja was er een kennen we mekaar allemaal personen voor ongeveer en dat dat dat ik en dat is moeilijk zegt waarom hij dat nou precies greep maar dat heeft het wel gedaan ja 'k weet niet precies waarom.

En ook omdat de ziekte zo veel kapot maakt is dat is dat strafbaar.

Maar dat is natuurlijk niet alleen iets wat mij aangrijpt het natuurlijk is dat iedereen die wat lepra in aanraking komt aangrijpt dat het.

Ja dat zit mij bijvoorbeeld heel.

Natuurlijk ja tuurlijk maar dat dat dat heeft bijna iedereen.

Vooral als je daar niet op voorbereid bent als je dat niet weet dat dat zo is dan.

Ja dan is de confrontatie met de leprapatiënten is is een vrij veel vrij ja een stevige confrontatie moet je aan wennen.

En ik denk ook dat lepra geleidelijk aan in de medische wereld maar ook in de in en in de andere wereld is lepra toch een beetje het ultieme ultieme vorm van menselijk lijden geworden.

Een chronische ziekte waar een mens waar een mens alsmaar meer aan kapot gaat.

Hè als en niet doodgaat en alsmaar door blijft leven tot.

Tot die door één of andere complicatie jij kan ook longontsteking kreeg of zoiets doodgaan.

Maar ja dat dat is een vorm van menselijk lijden die die dag zou niet zeggen niet verder niet voorkomt dat zijn meer ziektes denkbaar dat wij dat gebeurt maar hier is het wel heel heel pregnant en en ja en heel aangrijpend dat je dat dat dan in het eindstadium dat ziet.

Toen ik voor het eerst iemand een hand gaf hè ja je schrikt niet want je mag niet terugtrekken en je krijgt dan zo'n stond met vaak wonden en.

Dat ik meteen iets had van een totale nederigheid komen bij mij op verteld vanuit neemt vanuit mezelf dat ik denk maar god wat er loopt hier een stuk arrogantie eigenlijk.

Oh ja ik begrijp wat je bedoelt ja nou ik dat wat je nu om dat dat gevoel heb ik muziek gehad in de van arrogantie dat dat dat dat dat waar ben ik er nog je hebt natuurlijk wel voortdurend het gevoel van.

Het verschil in een in een in een in een levenservaring van om zich aan en reves gemak en comfort en en al die dingen meer wat wij u wat wij boven hun hebben dat dat verschil realiseerde je voortdurend natuurlijk maar.

Nou ik denk haast integendeel ik vond het fijn als we ze vonden en dat ze hier kwam en dat we dan dan kan je best wat doen voor.

Het zou zijn ontstaan als ik zeg dat als men het binnenland had gezien en en niks doen en ze daar moest achterlaten maar dat als je als dat niet het geval dus voor mij was het was dat was een oplossing een een een ja voor ons allemaal eigenlijk wat mij eerst als verwonderd heeft is dat het uiteindelijk toch altijd zo zo goed lukte om ze mee te krijgen.

Maar het moet wel voor bedenken wat dat betekende die mensen kwamen zo uit het oerwoud van niks de soms binnen een paar keer vierentwintig uur kwamen ze hier.

In een wereld waar autos reden waar elektriciteit was en waar mensen waren was er van alles en nog wat aarzelend soms nog nooit van gedroomd hadden zich en in die wereld werden ze zo in een korte termijn werden ze verplaatst.

En ik heb altijd dat dat is wel een heel bijzondere veiligere wereld versteld gestaan van de van de wijze waarop ze die ervaring verwerkte niet wel mensen gaat mannen die ik meenam uit het binnenland die hier kwamen.

En die ik binnen tweemaal vierentwintig uur eerder auto rijden juist geven het chaufferen vanaf het gereageerd ineens rond en zakjes verwerkt en dat soort ervaringen die zijn onvergetelijk maar hè.

Ik denk dat dat in dit werk dat gegeven is dat we te maken hebben met mensen die die zo verwoordde zijn.

Ik denk dat dat dat dat je dat een zekere zin als er geen daar moet je aan doen wat je aan doen kan tot aan bepaalde grens die revalidatie doorvoeren en dan houdt dat op en is datgene wat natuurlijk voor deze tijd veel belangrijker is is dat je moet voorkomen dat het ooit weer zo gebeurd.

En en en dan en dus dus de de de de de ellendige mensen die wij deze dagen gezien hebben dat is als het ware rest toestand die nou ja als ik het zoals was zich over een paar jaar niet eens meer bestaan eigenlijk niet meer mag ontstaan voorkomen worden dat kan voorkomen worden als wij dus.

Tijdig de mensen kunnen opsporen en en en onze therapie stellen we gaan dan wordt er dan worden ze niet meer zo.

En nu zegt een paar jaar zo kort.

Nou ik dacht het wel het is het toch een rest bres bestand wat kan homeopathie naar dat weet 'k niet precies maar goed dat is een kwestie van jaren en dan is dan is de dan is de de de deze toestand van lepra die wij nu gezien hebben deze deze ellendige mens dat eh dat ik denk dat dat er niet meer bestaat en ik vind ook dat het daar niet mee mag bestaan.

Dus dat lepra bestrijding zich daarop moest richten.

Dat dat gewoon niet meer gebeuren en dat is toch nog een heel werk om de dat betekent dat je dus de patiënt vroegtijdig onder behandeling heb.

Zo goed heb de hun en hun omgeving vroegtijdig hebt geleerd hoe ze waar ze op moeten letten of iets lepra is of niet en de de poliklinieken waar ze zich melden soms met met de met het idee dat ze een schemaatje hebben dan blijkt dat zijn dus dat moet men leren.

Om dat te onderkennen en als je dat dan vroeg behandeld met de middelen die er tegenwoordig voor zijn dan komt dat niet meer voor.

Door het zien van zoveel ellende heeft u nooit is getwijfeld aan hun geloof.

Dan kan ik categorisch en zijn de door de confrontatie met de ellende die heeft mij niet doen twijfelen aan mijn geloof zijn andere zaken in het leven en andere ontwikkelingen en ervaringen me maar niet deze confrontatie.

Als je zoveel kapot mensen ziet die zoveel eenzaamheid isolement geen toekomst meer.

Hoe valt dat te rijmen.

Met iets wat wel heel compleet is en wat wel heel mooi is.

Verder niet ruim natuurlijk iets wat heel mooi.

Maar dat hoeft toch niet te dat deel dat daarop daar hoef ik mijn geloof nog niet aan kwijt te raken.

Integendeel het is eerder bij mij van mijn mijn versterkt het geloof dat als als als als noodzakelijke bron van maar dat je leven moet om om om de om überhaupt het werk te kunnen doen niet niet vanwege de zwaarte van de ellende alleen maar gewoon überhaupt dat het natuurlijk wel volhouden zat hier niet op rozen alsmaar.

Om om vijf weken door door het oerwoud loopt is niet altijd alleen maar erg leuk en maar één voorbeeld maar zoals zijn natuurlijk zo veel dingen en dus de kan categorisch dus op die vraag nee antwoordt.

Is nooit in de knoop door dat is wat anders dan vraag ik nog een keer maar hoe valt dat te rijmen.

Ik denk dat het niet te rijmen valt waar maar dat we zeggen wat wat valt niet te rijmen met de de idee van dat er een mooie wereld is.

En de constatering dat er soms afwijking op zijn ja dat dat.

Dat valt dat kan ik niet rijmen elkaar ik ik weet niet precies waar dat aan ligt.

Maar ik denk dat achter de vraag een idee zit waarvan ik wel eens denk is dat wel een goeie is dat er wel een goeie benadering want ik denk dat achter de vraagt die nog op mij afkomt.

Oog zit het idee hoe kan god dit nooit toelaten kan ik nog wel blijven geloven in god dat hij dit omdat hij dit toelaat.

Mijn idee daarover is dat wij dan een verkeerd adres aanspreken voor het kwaad in de wereld kunnen voor het kwaad in de wereld niet voltreffer heb kunnen zeggen dat de schotse schuld omdat het toelaat of dit wel toelaten tot nu toe laat weet ik niet ik weet ik weet niet.

Hoe de relatie tussen god en het kwaad is maar één ding is zeker dat wij als mensen dat niet goed kunnen kwalijk nemen dat er in de wereldellende is begrijp je wat ik wat ik bedoel dat is verkeerd adres als hij zegt god laat zoveel ellende in de wereld toe dat we dat ik dat niet meer gaan.

Ja.

Is dit een steiger.

Universiteit daar toch ja daar ligt nou nee dus daar niet geweest maar we zijn er weer opdook.

Ja.

Ik moet het eerst gaan bekijken weer ik heb daar verder op 't ouwe wandelpad gezien en daar heb ik zoveel fotos van met de kinderen in de kinderen wagentjes dat vind ik leuk omdat hier eens even te zien hekken van plaatje.

Want je kon om het hele eiland lopen ongeveer in twintig minuten maar ik weet niet of dat nu nog kan hoor want het is zo volgebouwd dat je dat hier allemaal ziet dat vast niet zo had verderop hun kampong in zee.

Nou jouw kampen en dat was het eigenlijk.

En hoelang hebben jullie hier nou gewoon wij hebben hier één jaar gewoond en nare en toen zijn we naar een naar de gegaan buiten het concessiegebied van de.

Moet ik dat zeggen.

Ik vind dat aan de ene kant vind ik het verschrikkelijk leuk dat ik het nog een keertje mag zien.

Ja het is een beetje een dubbel gevoel omdat het hier zo veranderd is hoop ik dat ik straks toch nog een klein beetje iets iets er van herkenning kan zien dat hoop ik niet.

Dat hoop ik dan wel het is wel een beetje rotzooi die verschrikkelijk ik vind het.

Dat vind ik het allerergste maar dat is niet alleen hier zo dat dus ook aan de precies hetzelfde alles is kaal is is kapot ze laten liggen erg jammer dat jan nee dat mocht ook niet moest allemaal opgeruimd worden.

Van het gouvernement en dat is ook terecht natuurlijk met jou de troep hier zeggen dat is toch jammer ja m'n geest gaat niet dom men vindt dat gewoon geloof ik.

Er is geen tijd geen geld voor voor goed onderhoud tussen en geen aandacht ervoor.

Ja oke geen geld dat is logisch maar dan hoeft het niet te blijven liggen.

Er geen maar ook geen aandacht.

Ik kan me niet schelen wat kapot is dat verlaat je en je gaat daarnaast wonen zo is het ook zo aan de ene kant wel aan de andere kant ja dan heb je gauw ruimtetekort.

Het is dom eigenlijk ook zo ja dom is een wijk van althans dat was het vroeger een mietje afgelegen maar het was een wekt u ging altijd met het bootje gingen met het bootje van daarvan die stijgen u daar nu neer.

Gingen we zo naar de overkant dat was de verbinding van ons met met met met de vaste wal op naar het huis ja ja ja leuk.

Het zit zo anders geworden is niet meer het gevoel heb dat ik dat ik hier thuis ben je gewoon op zoek naar mijn oude huis maar verder is het hier vreemd geworden wat is de verandering dan het is want het is totaal werden hier een leeg vel.

Ging het fout zou kunnen ja ja ja ja ja ja ja.

Dit is het denk ik weet je niet zeker.

Ja.

Gaan doen.

En dit is het huis waar zij woont er in hè en zij want zij woont nu in zijn hè.

Mmm.

Het een box werk maar dit was dan een zitkamer ze hebben alleen deze dit verandert wij hadden de deur daar meer.

Hoe word je te kijken wat ik deed het huishouden.

En dan gingen weer in zijn werk ging een verhaal vertellen.

Kwam er weer een ander terug en dat vond ik in het begin toch wel eng dat ik zo bekeken werd dat is na een paar maanden was dat afgelopen hoor in de dijken en toen zaten we hier gewoon de jong cocker zoals wij dat noemen weet je wel zo even op je op je hurken gaan zitten en wachten en kijken wat je deed.

En voor de rest niks voor de rest niks dat ze uitgekeken waren gingen ze weer weg maar vaak prima er weer een ander stel en ging hij op z'n hollands helemaal niks ze zeiden niks ze deden niks ze keek alleen maar.

En allemaal mannen mannen altijd mannen geen geen vrouwen altijd mannen dat was gewoon nieuwsgierigheid ik heb nooit angst gekend.

Ik heb hier heel veel langer gaat vooral als wim op tournee was.

Dan zat ik hier toch wel erg alleen hoor en ja dan je kunt het nu niet meer zo zien maar wij hadden een gammele deur hier die toch van onderen zo ver open was dus kip de poetsen van alles kwam binnen en ja dat was ik natuurlijk in nederland niet gewend.

En dat vond ik toch in het begin niet zo niet zo zo lekker hoor en dan geen elektrisch licht haram ook even aan wennen dat je als het 's nachts iets was dat je niet even een knopje kan overhalen ja en dat het licht was en om zes uur donker en om zes uur donker te staan van het was lang ja.

En ja dat vond ik in het begin toch een moeilijk was wel werden en en ook het koken dat vond ik ook in 't begin.

Een rap mag ik wel zeggen nou ja zoals brood bakken dat dit hier een chinese bakker naar dat hebben we misschien een paar weken gegeten maar hij smeerde de blikken in met petroleum en het was een beetje zoetig brood.

En als je dan blik kaas d'r op doe nou het was haast niet eet tenminste in onze belevenis dan hoor dus ik ging zelf brood.

Kunnen daar heb je heel wat werk aan voordat je dat.

Kunt doen hè moet je d'r gewoon leren en vooral hier in de waan dat dat deeg dat reist als een gek maar omdat er iedere keer als het over de blik heet in het begin dus ik moest erbij staan voor ik het eroverheen ging doen.

Dat soort dingetjes daar moet je gewoon leraar moet jan dat met je aan wennen en ook het koken van van de groenten wat hier was en wat niet veel was me goed en wat wij aten rijst groente en vlees en groente dat was meestal de.

Hoe heet dat nou sari.

Een soort en soms was het of we gingen naar de winkel voor een blikken groenten en dat was eigenlijk altijd blik vleeswaar je iets van maakte dat was spam een noemen ze dat hier geloof ik of.

Hoe heet dat spul nou ja goed in ieder geval blik vlees corned beef jaar bezocht ik even nam dan zocht ik omdat gebruikten we vervelen en maakten we gewoon een maaltijd van mag ik even wat zeggen ik denk dat dit niet ons huis is.

Nee omdat daarachter dus de situatie van de keuken en de dat dat was voor ons een maar dat is hier niet zo en zij zeggen dat dat het zo geweest dan zegt het verderop nog zo'n soortgelijke zoals wij dat wel zo is gaan raken kijken.

Dan hoor.

Dat kan doen.

Maar wat was die angst al los van de kip hè en en misschien nog wel eens lang ook.

Ik was altijd bang dat hier iemand in huis zou komen maar een keer zeg maar daar was ik een beetje bang voor dit is niet gebeurd hoor dat is niet gebeurd nee.

Maar daar was toch in het begin wel bang voor uiteindelijk was het onterecht het is uiteindelijk aan terecht gebleken maar ja dat weet je van tevoren ook niet en je was een jong meisje nou ja een jonge vrouw dan hè.

Ik was in verwachting toen ik hier kwam niet veel maar toch voor hun nou ja tuurlijk inderdaad dat is zeker zo dat de zeven want hoe oud was je toen ik was vierentwintig eigenlijk nog een meisje toch ja zullen zeggen vergeleken met nu vergeleken met nu zeker zeker dit is het bekende.

Ja vast ja want hier zit de deur ook op de wim begint te glunderen.

Ja dat is zo ach ach ach bewoners.

Nou ja dit dit was het dus hè.

Het klinkt zo veel mogelijk ongeveer hetzelfde dit was het dus zo vul je ja goed we hebben hier één jaar gewoond en heel belangrijk stuk trouwens wel weten.

Niet.

Het is wel een beetje voor gek enorm vervallen paddestoelen groeien uit de muur nee dat was bij ons allemaal wit en wat nu hier iets wat je hier ziet het was gewoon bruin hout.

Mmm.

Maar u heeft nog wat fotos maken ooit hebben meenemen hè zei hij dat voor mij een schepje meenemen geboortegrond voor jan willem.

Dat is leuk kijk kijk plastic biertjes bij met en dan ga ik heb geen schepje je een beetje krabben.

Ja.

Maar heen.

Woonde eigenlijk het hele gouvernement onder meer ook de rest van de.

Gaat eilanden en die organiseerde af en toe wel eens een feestje en nou ja dat was.

Altijd een klein beetje zeg maar een beetje bekakt want je moest allemaal met hoedje op nette kleding aan enzovoort nou je ziet nu hier hoe het is maar hoe ook hoedje op en daar kon je toch echt niet aankomen en ik had geen hoedje dus ik was er vaak niet dat ze zeggen passen.

Er is nooit en waarom werden die feestjes georganiseerd meestal was het een slammer mattan omdat er iemand.

Van buiten komen of het nederland of gewoon uit een anderland die dan een klein beetje begroet moest worden en er werd een bepaald deel van de bevolking daar voor uitgenodigd.

Met hoed en dat was dus echt de koloniale tijd hè ja een klein beetje wel maar ja je had je verder ook niks anders wilden ze een feestje bouwen moest je toch zoiets van aanpakken om een feestje te bouwen maar daar sprak ook geen arrogantie uit nou nee dat kun je niet zeggen nee dat dat geloof ik niet dat dat het is nee hoor.

Hoofd om weer eens wat bijzonders te hebben dat ze vrij eentonig bestaan hier voet en zeker voor de voor de voor de dames zal 'k maar zeggen dus dat is als zoiets weer georganiseerd kan worden dat de daar kan ik wel nog maar 'k wel begrip voor opbrengen maar het was nog niet bepaald iets te weinig zo om verlegen zaten.

Gisteren met net.

Met deze temperaturen helemaal kletsnat kijken.

Ik heb nederland afhankelijk niet nee eigenlijk niet gemist ik had het te druk.

Om om om te wennen hier om me aan te passen om te leren.

Er leven hier met de dingen die d'r waren pas veel later ga je toch wel dingen missen zoals kleding en ja je moet alles zelf naar je je had geen lapjes en dat moesten we over gestuurd worden en het duurde dan weer maanden voordat het hier was.

Dat dat dan pas ga je beseffen van ja wat je hier dan toch wel een beetje mist als nederlands ruitje.

Hij vindt dat de friese klei getrokken eigenlijk ook kijk maar dat scheelt dat schema doe je terug was in nederland doordrukken terug in nederland toen zijn wij toen kon je dus overlezen ooijer zat.

Mensen wat was het heerlijk als weer krijgen je je kwam terug en toen dan kom je in een land waar alles is ja en is dat ook niet vreemd.

Dat is heel vreemd en het gekke is dat je dan ook nog niet eens iets durft te kopen want je bent bang dat je het verkeerde koopt ik weet nog wel toen wij in nederland weer terugkwamen had ik natuurlijk geen warme kleding meer en dat mijn moeder zei nou moeten samengaan ik kon niet alleen je koffer.

Ik kon niet zoek het er zo veel dat ik het niet meer kon schoenen past me niet meer want ik was hier gewend op van die sandalen slippers willen lopen hè dus mijn voeten waren wat uitgezakt dus die moesten weer en schoenen passen en dat heeft ook weer een paar jaar geduurd voordat het dingen.

Daar heb je eigenlijk aangepast ook in nederland meteen weer toe en toen ik daar was.

Nou daar had ik het en vaak ook wel moeilijk want we zijn in amsterdam komen wonen op een bovenhuis en dat met twee jongetjes die in de tropen geboren zijn is dat natuurlijk niet makkelijk hè.

Want die zijn gewend te springen en buiten te zijn en weet ik wat allemaal en dan heb je nog beneden deden bewoners ook een af en toe werd er wel eens gebeld of die jongetjes weer wat te komen zijn ik vond het wel moeilijk in nederland aan.

Er passen meer is nu anders moest hier weg.

De dag waarop nieuw guinea.

Dan kan ik daar hingen vlaggen.

Gewoon een hele goede daken en de draagbare waren.

Hoe ik alleen kan daarbij niet alleen om dat nu al jaren de van de oorlog hebben daar het amper afgelopen mei een omdat het de bij het gedrag over het van.

Noodgedwongen van acht jaar in de onenigheid over de bij andere kijken.

Met een.

En dat heet vrienden te worden afgerond.

Een vond het een verschrikkelijke manier weg te gaan.

Van de uit te gaan dat is eigenlijk afgehakt hè dus af kan zo ineens hoewel je het natuurlijk best zag aankomen dat het niet goed ging maar als het dan zover is dat je weggaat weg moet gaan.

Dan doet het heel erg pijn en het heeft me echt heel veel tranen gekost past niet anders kijk wij.

En dan nog een land waar we op terug kunnen vallen nederland maar de mensen hier waren toch wel overgeleverd aan wat wisten ze niet wisten wij ook niet wat hun toekomst zou moeten zijn is de wind niet u heeft daar gewoon achtergelaten.

Ja we hebben ze niet willen achterlaten hebben ze moeten achterlaten en dat dat vind ik het erg hè hè dat dat toen nog pijn ja.

Dat doet nog pijn dat je de mensen in het ongewisse hebt gelaten want je kon hun.

Hun toekomst is nu nog te voorspellen natuurlijk maar ook niet op korte termijn dat je kunt zeggen van nou wacht maar.

Hè het zal zus of zo misschien verder met jullie lopen ze wisten niks wij wisten ook niet en ja wij moesten weg en zij blijven hangen.

En dat is erg hoor vond ik wel heel erg denken ja.

Dat de idylle zo ja nu wel.

Gek genoeg met die hele verrotte boot zo voor je zo'n mannetje die die daar in zo'n huisje staat met z'n grijze baard waar je van is als ik erin sta stort het in inderdaad in het leger al niet hè dat heel vaak in slaap lekker.

Pakken voor het eigen huisje op palen kooitje daarop varkentje erin en dan die prachtige is wat je ook enig besef van een romantisch leven.

En dan nog die kant op.

Afliep met de kinderen met één kind van een romantisch moet ik eerlijk zeggen hoeveel had jij altijd hè dan ga ik nu ook nog even kijken of daar nog hetzelfde poitiers hè met je lekker alleen.

Oh ja.

Maar als je nagaat dat in dat ik hier ben begonnen en geëindigd bent van academisch ziekenhuis groningen dan is dat wel lang maar toch wel een typische.

En hoelang bent u daar directeur geweest.

Ja toen gingen ben ik eerst vier jaar dus de adjunctdirecteur geweest van het vu ziekenhuis en in groningen tot eenentachtig en dat fantastisch begonnen hier beter.

Daar staan we dan weer op jacht man en dan gaan we je turner helaas moet ik zeggen we willen.

Om te zien heb genoeg gezien ja dacht ik weet ik weet het weer een leuke wim bordjes zegt ze weet het weer kan terug naar huis.

Ja ja nee dat is waar dat is hebben weer goed in het geheugen.

Ik zit hier niet terugkomen met een schok zou ze afscheid genomen met de sport hebben voor de.

Zeker het vervreemdend effect hier wel even later door de enorme veranderingen.

Daardoor herbergt kun je wel zeggen.

Het is bijna niet te overzien als zij probeerde te zeggen iedere keer ook dat mensen gaan dan probeer goede opleidingen en te krijgen zodat je zelf ook iets over kunnen nemen hè in dit land want het is tenslotte het land in de wijk.

Tot zover damokles met kilometer twaalf dit programma is gemaakt door hansje bunschoten techniek jaap vermeer u kunt een cassette van deze uitzending bestellen voor twaalf gulden vijftig die u na ontvangst moet betalen ik moet schrijven naar de kro cassette service.

Postbus drieëntwintigduizend twaalf nul twee e a in hilversum vermeld waar de rest een telefoonnummer en raadt de datum van uitzending vandaag is het vijfentwintig januari van het jaar tweeduizend.

De titel van vandaag was kilometer twaalf het is bijna één uur zodadelijk na één uur is de kro bij terug dan radio één en twee.

Te gast is een liedjesschrijver zanger pianist muzikant maarten van roozendaal maarten van roozendaal zodadelijk te gast na het nieuws van één tot zo.

één uur het nos radionieuws de presidentsverkiezingen in kroatië zijn overtuiging.